Қырғыз Республикасында республика бойынша 136 нысанда сақталған 5 мың тоннаға жуық ескірген пестицидтер анықталды. Бүгінгі күні 62 учаске түгенделді, қалғандары шұғыл тексеру мен бақылауды қажет етеді. Ескірген пестицидтер топырақтың, судың және қоректік тізбектің ластануын тудыратын халықтың денсаулығы мен экожүйеге үлкен қауіп төндіреді.

Су ресурстары, ауыл шаруашылығы және өңдеу өнеркәсібі министрлігінің мұрағаттарының мәліметі бойынша, ескірген пестицидтер көбінесе күзетсіз және дұрыс қаптамасыз тозығы жеткен қоймаларда сақталады. Бұл олардың заңсыз кәдеге жаратылуына, қоршаған ортаның ластануына және денсаулыққа қауіп төндіреді, соның ішінде кейбір аймақтарда қатерлі ісік, бедеулік және тыныс алу проблемалары өсті.

Осы мәселеге жауап ретінде Табиғи ресурстар, экология және техникалық қадағалау министрлігі Қырғыз Республикасы Министрлер Кабинетінің «Ескірген пестицидтермен экологиялық таза басқару жөніндегі 2025–2035 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарын бекіту туралы» бұйрығының жобасын әзірледі. Бұл құжат осындай заттарды сақтау және кәдеге жаратумен байланысты тәуекелдерді кешенді жоюды, сондай-ақ токсиндердің азық-түлік тізбегі мен су ресурстарына шығарылуын барынша азайтуды көздейді.

Жоспардың негізгі мақсаты – қауіпсіз кәдеге жаратудың халықаралық стандарттарына сәйкес ескірген пестицидтерді басқарудың интеграцияланған жүйесін енгізу. Жоба ұлттық бағдарламалар мен елдің халықаралық міндеттемелері, соның ішінде Стокгольм және Базель конвенциялары, сондай-ақ Қырғызстанның 2026 жылға дейінгі ұлттық даму бағдарламасы аясында әзірленген.

Құжатта Ош және Жалал-Абад сияқты кейбір аймақтарда қарқынды ауыл шаруашылығына байланысты топырақтың ластануы өте жоғары деңгейде екені атап өтілген. Сонымен қатар, тәуекелдер сақталса да, Шу, Талас және Ыстықкөл облыстары салыстырмалы түрде жақсы көрсеткіштерді көрсетіп отыр.

Сондай-ақ іс-шаралар жоспарында пестицидтердің сақталуына бақылауды күшейту, ескірген қорларды жою, рұқсатсыз кіруге жол бермеу, халықты экологиялық қауіпсіздік мәселелері бойынша түсіндіру жұмыстары қарастырылған.

Жоба Жаһандық экологиялық қордың қолдауымен құрамында ДДТ бар қалдықтарды термиялық емес өңдеуді көрсету бойынша халықаралық экологиялық жоба аясында жүзеге асырылуда.

Жоспарды іске асыру экологиялық және әлеуметтік тәуекелдерді азайтуға, халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға және елдің табиғи ресурстарын сақтауға мүмкіндік береді.