Москва, 08-июль, 2025-жыл – Караван Инфо АА.Орусия менен Казакстан ишенимдүү отун келечегине ставка коюп жатышат. Президент Владимир Путин Казакстанга мунай жана мунай продуктуларын жеткирүү чөйрөсүндө соода-экономикалык кызматташуу боюнча эки тараптуу макулдашуунун мөөнөтүн 2028-жылдын 1-январына чейин узарткан протоколду ратификациялоо тууралуу мыйзамга кол койду. Документ буга чейин укуктук актылардын расмий порталында жарыяланган.

Протоколго 2024-жылдын 27-ноябрында Астана шаарында кол коюлган. Анда 2024-жылдын 1-январынан тартып келишимди узартуу белгиленген, эгерде тараптардын бири дагы каршы болбосо, аны беш жылдык мөөнөткө автоматтык түрдө узартуу мүмкүнчүлүгү бар.

Ошентип, эки өлкөнүн энергетикалык өнөктөштүгү экинчи жел алып, ар бир мамлекет үчүн эң сезимтал тармактардын бири – отун тармагында экономикалык байланыш чыңдалды.

Келишимдин маңызы жөнөкөй, бирок стратегиялык жактан маанилүү: Казакстан Россиянын мунай продуктуларын алымсыз алып жатат. Мунун баары эки өлкөнүн энергетика министрликтеринин ортосунда макулдашылган жылдык индикативдик баланстын алкагында.

Бул механизм жеткирүүлөрдүн болжолдуулугун гана эмес, ички рыноктордогу туруктуулукту да камсыздайт, аларды баалардын жана логистикалык өзгөрүүлөрдөн коргойт.

2024-жылдын январынан тарта тараптар документтин мөөнөтү формалдуу түрдө аяктаганына карабастан, мурдагы протоколдордун негизинде кызматташууну де-факто улантууда. Жаңы протокол бул мөөнөттү мыйзамдаштырды жана энергетикалык тыгыз интеграцияга карай багытты улантуу ниетин ырастады.

Бул жаатта 12 жылдан ашык ийгиликтүү кызматташуу, деп баса белгиленет коштомо материалдарда: ведомстволук деңгээлде да, отун тармагындагы негизги оюнчулардын ортосунда да туруктуу кызматташуу системасы түзүлдү.

Документте бажы декларациясынын шарттары өзүнчө каралат: Казакстанга жеткирилген россиялык мунай жана мунай продуктулары, эгерде бул түтүктөрдү ташууга тиешеси жок болсо, убактылуу жол-жоболорду колдонбостон Россияда каттоодон өтүүгө тийиш.

Бул кадам жөн эле формалдуулук эмес. Анда Москва менен Астананын энергетикалык альянсты сактоого жана өнүктүрүүгө өз ара кызыкчылыгы баса белгиленет.

Дүйнөлүк экономикалык туруксуздуктун шартында мындай ишеним механизмдери жана узак мөөнөттүү келишимдер бүгүнкү күндө мунайдын өзүнөн кем эмес бааланган сейрек ресурс болуп саналат.

Ачык булактардан алынган сүрөт