Dushanbe, 22 iyul – “Karavan Info” IA.Tojikiston va Qirg‘iziston munosabatlarida yangi bosqich boshlandi: 8 iyul kuni Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarovning davlat tashrifi yakunlari bo‘yicha Dushanbeda Tojikiston-Qirg‘iziston hukumatlararo kengashini tuzish to‘g‘risidagi hujjat imzolandi.
Bu chora ko‘p yillik chegara inqirozidan so‘ng ikki qo‘shni davlat o‘rtasida ishonchni tiklash va hamkorlikni chuqurlashtirishga qaratilgan sa’y-harakatlarning asosiy qismidir.
Imzolangan kelishuvga koʻra, oʻzaro manfaatli hamkorlikni faollashtirish maqsadida Hukumatlararo kengash tashkil etilmoqda. U savdo, sarmoya, sanoat, fan-texnika, madaniyat va gumanitar aloqalar sohalarida qo‘shma tashabbuslarni muhokama qilish va ilgari surish uchun maydonga aylanishi mo‘ljallangan.
Kengashga Tojikiston Bosh vaziri va Qirg‘iziston Vazirlar Mahkamasi raisi raislik qiladi. Uning tarkibiga vazirlik va idoralar, zarur hollarda ishbilarmon doiralar va sanoat korxonalari vakillari kiradi. Kengash ishchi guruhlar tuzish va hamkorlikning istalgan sohalari bo‘yicha takliflar kiritish vakolatiga ega.
Kengash majlislari har yili Dushanbe va Bishkekda o‘tkaziladi, zarurat tug‘ilganda navbatdan tashqari yig‘ilishlar ham o‘tkaziladi. Barcha natijalar bayonnomada qayd etiladi, raislar tomonidan imzolanadi va rus tilida rasmiylashtiriladi.
Kengashning tashkil etilishi ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlardagi ijobiy dinamikaning mantiqiy davomi boʻldi. Tojik-qirg‘iz chegarasidagi keskinlik 30 yildan ortiq davom etib, bir necha bor qurolli to‘qnashuvlarga aylanib ketgan. Eng keskin inqiroz 2021-2022 yillarda sodir bo'ldi.
2025-yil 21-fevralda xavfsizlik xizmati rahbarlari Saymo‘min Yatimov va Qamchibek Tashiev tomonidan chegarani demarkatsiya qilish to‘g‘risidagi yakuniy kelishuvning imzolanishi keskinlikni yumshatish yo‘lidagi hal qiluvchi qadam bo‘ldi. Shundan so‘ng, 13-mart kuni prezidentlar Emomali Rahmon va Sadir Japarov Bishkekda chegara bitimini imzolab, o‘tkazish punktlarini almashtirish va yopilgandan beri erlarni almashtirishga kelishib olishdi022.
2021-yilda chegara yopilishi bilan o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi qariyb 40 million dollardan (2020-yilda) 2024-yilda 12 million dollarga qisqardi – 3 barobardan ko‘proqqa qisqardi. Biroq 2025-yilda o‘zgarishlar qayd etildi: dastlabki 5 oyda tovar ayirboshlash hajmi 6 million dollardan ortiqni tashkil etdi, bu o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 30 foizga ko‘pdir. Shundan: 4,7 million dollar – Qirg‘izistonning Tojikistonga importi, 1,3 million dollari – qo‘shni davlatga tojik mahsulotlari eksporti.
Chegaraning ochilishi yangi logistik imkoniyatlarni yaratadi. Qirg‘iziston orqali tranzitning to‘xtatilishi tojikistonlik yetkazib beruvchilarni Xitoy va Qozog‘istondan muqobil yo‘l izlashga majbur qildi. Yo‘l harakatining tiklanishi Tojikiston shimoliga qisqa va tejamkor yo‘nalishni tiklashi, shuningdek, tojik tovarlarining Qirg‘iziston orqali YeOII bozoriga chiqishini osonlashtirishi mumkin.
Sadir Japarovning 8-9 iyul kunlari Dushanbega davlat tashrifi munosabatlardagi yangi bosqichning ramziy tasdigʻi boʻldi. Muzokaralar chog‘ida 14 ta yangi hujjat imzolandi, davlat rahbarlari yaqinlashish ramziga aylangan “Tojvaron-Qoramiq” chegara punktining ochilishida ishtirok etdi.
Hukumatlararo kengash ushbu yangi ijobiy kun tartibini muvofiqlashtirish va ishlab chiqishning asosiy mexanizmiga aylanishi kutilmoqda. Uning vazifasi nafaqat o'tmishdagi mojarolar oqibatlarini bartaraf etish, balki kelajakda barqaror qo'shnichilik asoslarini yaratishdir.
Foto: Tojikiston Respublikasi Prezidenti matbuot xizmati
Ushbu maqola sun'iy intellekt yordamida tarjima qilingan