“Хеч чиз аклро мисли сафар инкишоф намедихад”, – гуфт Эмил Зола, ки дарк менамуд, ки эхсосоти кам ба кашфи гушахои номаълум, дуру наздик, дар Сарзамини мо баробар аст. Дар тули таърихи инсоният сайёхон кахрамонхо, сайёхон ва хатто мочарочуён хисобида мешуданд, ки тарзи хаёти маъмулиро тарк намуда, ба дурии беохир мерафтанд. Талош барои уфукхо, номаълуми, асоси табиати инсон аст ва кушишхои муваффактарин ё авантюристи барои забт намудани номуайяни хамеша ба руйхати дастовардхои бузургтарин мувофикат мекунанд.
Н.М. Пржевалский
Аксхо: Холо Мугулистон
Николай Михайлович Пржевалский (1839-1888) мухаккик – табиатшиноси машхури чахони. У 12 апрели соли 1839 дар дехаи Кимборовои Вилояти Смоленск таваллуд шудааст. Оилаи Пржевалскийхо ба оилаи кадимаи шляхети тааллук доштанд ва герби худро доштанд, ки барои часорати нишондодашуда дар чангхои харби дода шуда буд.
Санаи 29 ноябри соли 1870, бо огози экспедитсияи Аввали Осиёи Маркази, Барои Николай Пржевалский касби сайёх огоз ёфт. Вай ба у шухрат ва сарват наовард ва олим ба ин кушиш низ нанамуд. Пржевалский одами озодихох буд ва хадафи асосии у омузиши илмхо буд.
У хаёти худро ба омузиши Осиёи Маркази бахшидааст. Хануз дар чавони сайёхи оянда ба экспедитсияи Минтакаи Уссурия сафар намуд. Он яке аз мухимтарин тадкикоти осиёии асри XIX гардид. Ба туфайли экспедитсияхои у аврупоихо дар бораи каламрави азим аз Мугулистон, Чунгария то Тибети Шарки ва Туркистон, дар бораи фарханги беназири хоси халкхои Осиё тасаввурот пайдо намуданд.
Сафари аввали Пржевалский
Аксхо: чамъияти чугрофии Русия
Руйхати тадкикоти Н.М. Пржевалский кариб беохир аст. Яке аз асоси илова намудани харитахои Онвактаи Осиёи Маркази ва гузоштани каторкуххои каблан номаълум, кулхои калон ва хурд буд. Сайёхи рус аввалин кашшофи Поёнии Тарим ва каторкуххои Алтинтаг, инчунин тамоми кишвари кухии Кунлун буд, ки хеч кас хатто дар бораи мавчудияти он дар Аврупо тахмин наменамуд.
Экспедитсияхо таъсирбахш буданд. Дар тули зиёда аз чор хазор километр наворбардори намуда шуд ва дар мачмуъ такрибан хашт хазор километр тай намуда шуд. Ду намуди хайвоноти нав асп (бо номи Пржевалский) ва хирси тибети тасвир намуда шуданд. Мутаассифона, чавонони муосир номи Пржевалскийро танхо бо аспи вахши алокаманд мекунанд, гарчанде ки уфуки кашфиёти олим вокеан беназир аст. Китоби нави сайёх кори “Аз Зайсан тавассути Хами ба Тибет ва болои дареи Зард” буд. Гайр аз ин, харитахои комилан нави Осиёи Маркази омода намуда шуданд.
Николай Пржевалский якчанд намуди хайвонотро кашф намуд: шутури вахши, аспи вахши, хирси тибети. Мухаккик ва географ коллексияхои бузурги зоологи, минералоги ва ботаникиро чамъовари намуд. Имруз ба номи у пиряхи Алтай, каторкух дар Кунлун, бисёр намудхои наботот ва хайвонот номгузори шудаанд. Шахри чоруми Киргизистон аз руи шумораи ахоли Каракол дар давраи 1939-1992 номи Пржевалскро дошт. Соли 1891 бо пешниходи чамъияти географии Русия чоизаи махсуси ба номи Николай Пржевалский ва медали нукра, ва соли 1946 медали тилло таъсис дода шуд.
Аспи Пржевалский
Аксхо: чамъияти чугрофии Русия
Пржевалский экспедитсияи навро соли 1888 омода намуд. Вай тавассути Самарканд ба марзи Русия ва Чин харакат намуд, аммо хангоми шикор дар дарёи Кара-Балта дар Киргизистон оббози намуда, бемор шуд. Пас аз чанд руз, 1 ноябри соли 1888, Николай Михайлович вафот намуд. Макбараи у дар сохили кули Иссиккул чойгир аст.