Душанбе, 17 декабр, 2025г. – АИ «Корвон Иттилоот». Тоҷикистон дар Индекси глобалии пешрафти иҷтимоии AlTi 2025 мақоми 113-умро аз миёни 170 кишвар касб намуда, 58,15 хол ба даст овард. Дар ин бора дар гузориши ташаббуси байналмилалии таҳқиқотии AlTi Global Social Progress Index гуфта мешавад, ки ҷанбаҳои ғайрииқтисодии сифати зиндагиро — аз тандурустӣ ва маориф то ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандӣ — арзёбӣ мекунад.
Таҳқиқот солҳои 2011–2024-ро дар бар мегирад. Дар ин давра нишондиҳандаи умумии Тоҷикистон 5,98 хол беҳтар шудааст, аммо дар соли 2024 пешрафти назаррас ба қайд гирифта нашуда, кишвар ба гурӯҳи давлатҳои дорои «нишондиҳандаҳои рукудёфта» дохил карда шудааст.
Яке аз дастовардҳои асосии Тоҷикистон, ба гуфтаи муаллифони гузориш, беҳбудии босуръат дар самти дастрасӣ ба об ва инфрасохтори беҳдошт мебошад. Аз соли 2011 инҷониб афзоиш дар ин бахш 38,83 холро ташкил дода, кишварро ба зумраи давлатҳои дорои беҳбудии баландтарин дар ҷаҳон ворид мекунад.
Дар гузориш таъкид мешавад, ки сармоягузорӣ ба обтаъминкунӣ ва беҳдошт таъсири дарозмуддат дошта, ба саломатии аҳолӣ, сатҳи таҳсилот ва некӯаҳволии иҷтимоӣ таъсири мусбат мерасонад.
Ҳамзамон, мушкилтарин самт барои Тоҷикистон бахши Rights & Voice (ҳуқуқ ва иштироки шаҳрвандон) боқӣ мемонад. Аз соли 2011 нишондиҳандаи кишвар дар ин гурӯҳ 15,94 хол коҳиш ёфта, Тоҷикистонро ба даҳгонаи кишварҳои дорои бадтарин динамика дар ҷаҳон ворид намудааст.
Ба ин бахш чунин нишондиҳандаҳо дохил мешаванд, аз ҷумла ҳуқуқҳои сиёсӣ, озодии баён, мустақилияти ВАО, озодии академӣ ва баробарӣ дар назди қонун. Коршиносон бар ин назаранд, ки заъфи ин омилҳо пешрафти умумии иҷтимоиро маҳдуд мекунад.
Тоҷикистон ба минтақаи Осиёи Марказӣ ва Қафқоз шомил аст, ки дар маҷмӯъ аз соли 2011 болоравии пешрафти иҷтимоиро нишон медиҳад. Бо вуҷуди ин, дар дохили минтақа ҷумҳурӣ ҷойи охиринро ишғол мекунад ва аз Гурҷистон, Арманистон, Қазоқистон, Озарбойҷон ва Туркманистон қафо мемонад.
Барои муқоиса:
— Қазоқистон дар ҷойи 58-ум қарор дорад;
— Ӯзбекистон — дар ҷойи 76-ум;
— Қирғизистон — дар ҷойи 81-ум.
Муаллифони гузориш таъкид мекунанд, ки идомаи рушди пешрафти иҷтимоӣ дар кишварҳои минтақа бидуни беҳбуди вазъ дар соҳаи ҳуқуқу озодиҳои шаҳрвандӣ ғайриимкон аст, ҳатто дар сурати дастовардҳо дар инфрасохтор ва маориф.
Натиҷаҳои AlTi 2025 нишон медиҳанд, ки рушди иҷтимоии Тоҷикистон хусусияти дуҷониба дорад: аз як тараф — пешрафти назаррас дар таъмини шароити асосии зиндагӣ, аз ҷониби дигар — маҳдудиятҳо дар соҳаи ҳуқуқ ва иштироки шаҳрвандон. Маҳз ҳамин номувозинат метавонад ба яке аз чолишҳои калидӣ барои рушди устувори иҷтимоии кишвар табдил ёбад.
АКСҲО: Маркази Технологияи Гуманитарӣ