AFG'ONISTON, 2025-yil 20-dekabr – Karavan Info axborot agentligi. O'n yoshli afg'on qizining fotosurati UNICEFning 2025-yil uchun "Yil fotosurati" deb topildi. Berlindagi mukofotlash marosimida hakamlar hay'ati ushbu suratni Tolibon tomonidan joriy etilgan ta'lim cheklovlariga qaramay, "afg'on qizlarining jimgina qarshiligi va matonati" ramzi deb e'lon qildi.
Suratda Nangarhor viloyatidan bo'lgan 10 yoshli Hajera tasvirlangan. U qo'lida ruchka va qog'oz bilan yerda yotgan darslikka tikilib, rasmiy ta'limini davom ettira olmasligini anglab, darslarni o'qiydi.
Tolibon 2021-yil avgust oyida hokimiyat tepasiga kelganidan beri Afg'onistonda oltinchi sinfdan yuqori qizlarning ta'limi taqiqlangan. Natijada, so'nggi to'rt yil ichida millionlab qizlar maktab va universitet ta'limidan mahrum bo'lishdi.
UNICEF hakamlar hay'ati fotosurat nafaqat bola hayotidagi bir lahzani, balki ta'lim olish huquqidan mahrum bo'lgan "millionlab afg'on qizlarining irodasi va matonati"ni ham aks ettirganini ta'kidladi.
"Bu yilgi g'olib fotosurat Afg'onistondagi ko'plab qizlar uchun bolalik nimani anglatishini ko'rsatadi", dedi UNICEFning Germaniyadagi faxriy homiysi Alke Boden Bender. "Ular tabiiy ravishda paydo bo'lishi kerak bo'lgan narsa: ta'lim olish huquqi uchun kurashmoqdalar."
"Elise Blanchardning Hadjera fotosurati ko'pincha mavhum tushunchani mutlaqo obyektiv tarzda hayotga tatbiq etadi: inson qadr-qimmati", deb ta'kidladi hakamlar hay'ati raisi va Germaniya UNICEF qo'mitasi a'zosi Peter Matthias Gaede. "Ushbu fotosurat mehr-shafqat, hurmat va yaqinlikka to'la."
"Yaxshi fotosuratlar, ayniqsa, ular o'z xabarini so'zsiz yetkazganda, esda qolarli bo'ladi", deb qo'shimcha qildi u.
Fotografiyaning sahna ortidagi tarixi
Surat fransuz fotojurnalisti Elise Blanchard tomonidan tasodifan olingan. 2024-yilda u Afg'onistondagi nodavlat tashkilot bilan hamkorlikda ishlagan va ko'chma kasalxonada Hajera bilan tanishgan. Fotosuratchining so'zlariga ko'ra, qiz yashaydigan hududda doimiy tibbiy xizmat yo'q.
Blanchard Hadjeraning kundalik hayotini hujjatlashtirish uchun uyiga hamroh bo'lishga qaror qildi.
"Biz ayollar va qizlarga nima qilish mumkin emasligi haqida ko'p gaplashamiz, lekin men ularning hayoti qanday rivojlanishini ko'rsatmoqchi edim, chunki ular ham biz kabi insonlar", dedi u.
Elise Blanchard Afg'onistonda yetti yil ishlagan, The Guardian va The New York Times kabi nashrlarda o'z hissasini qo'shgan.
Fotosuratchi Hadjera suv olib kelib, ovqat tayyorlaganidan so'ng, maktab anjomlarini olib chiqqanini eslaydi:
"U o'qishga shunchalik berilib ketgan ediki, menga e'tibor berishni to'xtatdi."
Blanchardning aytishicha, bu manzara ham go'zal, ham ta'sirli edi, chunki Xadjera ta'limini davom ettirish o'rniga erta turmush qurish, tug'ish va fermer xo'jaligida ishlashga tayyor ekanligini bilardi. Shunga qaramay, u "u o'qishni juda yaxshi ko'rardi", dedi.
Hadjera hali o'z fotosurati UNICEFning "Yil fotosurati" mukofotiga sazovor bo'lganini bilmaydi — oilada internet yo'q. "Afg'onistonga qaytishim bilan, albatta unga xabar beraman", dedi Elise Blanchard.
Fotosuratchi hozirda Myanmada ishlamoqda, ammo Afg'onistonga qaytish muhimligini ta'kidlaydi:
"Agar bu sarlavhalarga chiqmasa ham, nima bo'layotganini hujjatlashtirish muhim, ayniqsa, Amerika moliyalashtirishining kamayishi tufayli gumanitar yordam keskin qisqartirilgani sababli."
UNICEFning hisob-kitoblariga ko'ra, 2026-yilga kelib Afg'onistonda taxminan 21,9 million kishi, jumladan, 11,6 million bola gumanitar yordamga muhtoj bo'ladi. Ayollar, bolalar va eng zaif qatlamlar eng katta xavf ostida.
Surat: Elise Blanchard