Dushanbe, 2025-yil 27-dekabr – Karavan Info axborot agentligi. Markaziy Osiyo tabiiy ofatlar uzoq vaqtdan beri kundalik hayotning bir qismi bo'lib kelgan va shu bilan birga barqaror rivojlanishga jiddiy muammo tug'diradigan mintaqadir. Aynan shu nuqtai nazardan, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi (BMTTD) Yaponiya hukumati bilan birgalikda keyingi ikki yilga mo'ljallangan "Markaziy Osiyoda ofatlar xavfini kamaytirishni kuchaytirish" nomli yangi mintaqaviy loyihani boshladi. Uning maqsadi mintaqadagi mamlakatlarning ham milliy, ham davlatlararo darajada tabiiy ofatlarga chidamliligini oshirishdir.
Loyiha "Markaziy Osiyo va Yaponiya" muloqoti doirasida amalga oshirilmoqda va Qozog'iston, Qirg'iziston Respublikasi, Tojikiston, Turkmaniston va O'zbekistonni qamrab oladi. Asosiy e'tibor mintaqa uchun, ayniqsa, zich joylashgan shaharlarda eng jiddiy va halokatli tahdidlardan biri bo'lgan zilzila xavfi haqida xabardorlikni oshirishga qaratilgan.
Mutaxassislarning hisob-kitoblariga ko'ra, Markaziy Osiyoda tabiiy ofatlardan kelib chiqadigan o'rtacha yillik zararlar 10 milliard dollarga yetadi, jabrlanganlar soni 3 milliondan oshadi. Zilzilalar ushbu statistikaga ayniqsa katta hissa qo'shadi: seysmik hodisalardan kelib chiqadigan yillik iqtisodiy zararlar taxminan 2 milliard dollarni tashkil etadi, odamlarning o'limi va uzoq muddatli ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarni aytmasa ham bo'ladi.
Keng ko'lamli ofatlar muhim infratuzilmani vayron qilishi, aholining chegaralararo ko'chirilishiga olib kelishi va qo'shma choralar va tiklanish ishlarini murakkablashtirishi mumkin.
Loyiha boʻyicha hamkorlik shartnomasi Ostonada Yaponiyaning Qozogʻistondagi Favqulodda va Muxtor elchisi Yasumasa Iijima va BMT Taraqqiyot Dasturining Qozogʻistondagi doimiy vakili Katarzyna Vaverniya tomonidan Yaponiya Bosh vaziri va mintaqadagi beshta mamlakat prezidentlari ishtirok etgan "Markaziy Osiyo va Yaponiya" sammiti arafasida imzolandi.
Loyihada Mintaqaviy Favqulodda Jarayon Mexanizmini yaratish va rivojlantirish orqali mintaqaviy muvofiqlashtirishni kuchaytirishga alohida e'tibor qaratilgan. Olmaotada joylashgan Favqulodda vaziyatlar va tabiiy ofatlar xavfini kamaytirish markazi (CESDRR) ushbu sa'y-harakatlarda asosiy hamkor hisoblanadi. Loyiha shuningdek, Yaponiyaning amaliy tajribasidan foydalangan holda innovatsion zilzila monitoringi va erta ogohlantirish tizimlarini joriy etishni ham o'z ichiga oladi.
Muhimi, BMTTDning yondashuvi insonga yo'naltirilgan: u gender, nogironlarning ehtiyojlari va turli ijtimoiy guruhlarning zaifliklarini hisobga oladi. Iqlim o'zgarishi va atrof-muhitning yomonlashuvining tobora ortib borayotgan ta'sirini hisobga olgan holda, bunday keng qamrovli va mintaqaviy muvofiqlashtirilgan yondashuv nafaqat kerakli, balki Markaziy Osiyoning barqaror kelajagi uchun juda muhimdir.
FOTO: Tojikistondagi Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi