2011 йилда бошланган ва сўнгги йилларда нисбатан тинч бўлиб қолган Суриядаги можаро яна янги куч билан авж олди. Ўтган ҳафта давомида мухолифат гуруҳлари ўзларининг ҳужумларини кучайтирдилар, бу эса кенг кўламли ҳарбий ҳаракатларни давом эттириш билан таҳдид қилмоқда.
Taхрир аш-Шам (HTS) гуруҳи бошчилигидаги исёнчилар Суриянинг Шимолий ҳудудларида, айниқса Ҳалаб яқинида жангларни кучайтирдилар. Башар Aсад ҳукумати кучлари Россия ва Эрон ёрдамида таяниб эса илгари “Ал-Қоида” билан боғлиқ, бу гуруҳ, Туркия қўллаб-қувватлаш эга.
Таҳлилчиларнинг фикрича, ҳозирги беқарорликка Туркия, Эрон ва Россия ўртасидаги минтақавий рақобатнинг кучайиши, Туркиядаги суриялик қочқинлар билан боғлиқ оғир миграция ҳолати ва Сурия ҳукумати назоратидаги ҳудудларда ижтимоий-иқтисодий шароитларнинг ёмонлашиши сабаб бўлмоқда.
Сурия ҳукумати мамлакат ҳудудининг қарийб 80 фоизини, шу жумладан асосий шаҳарларни назорат қилади, аммо Шимолий ва Шарқий минтақаларда доимий қаршиликка дуч келади. Туркия Сурия мухолифатини қўллаб-қувватлашда давом этмоқда ва Шимолий чегара бўйлаб улкан ҳудудларни бошқаради.
Суриянинг Шимолий ва Шарқий автоном маъмурияти нефтга бой минтақа устидан назоратни сақлаб қолади ва АҚШ билан ҳамкорликни давом эттиради.
Эт-Танфдаги Aмерика базаси Эрон таъсирини ушлаб туриш ва иттифоқдош курд тузилмаларини қўллаб-қувватлаш учун муҳим стратегик нуқта бўлиб қолмоқда.
Сурия можароси «Араб баҳори» норозиликлари орасида бошланди ва тезда бутун мамлакатни қамраб олган фуқаролар урушига айланди. Сурияни 1970 йилдан бери бошқариб келаётган Асад сулоласи ички норозилик ва ташқи аралашувларга дуч келди. Жамиятнинг мураккаб этник ва диний таркиби томонлар ўртасидаги фарқларни янада кучайтирди.
Можаронинг кучайиши гуманитар фалокатга, қочқинларнинг янги тўлқинига ва минтақадаги кескинликнинг кучайишига олиб келиши мумкин. Халқаро ҳамжамият чеклов ва музокараларни қайта бошлашга чақиради, аммо асосий ўйинчиларнинг рақобатдош манфаатлари ечим излашни мураккаблаштиради.
Вазият ўта беқарор бўлиб қолмоқда ва Сурияда тинчлик истиқболлари ноаниқлигича қолмоқда.
Сурат: Omar Albam