— Өз шығармашылығыңыз жайлы айтып бересіз бе, жұмысыңызды кімге, неге арнайсыз, сол жөнінде білгіміз келеді?
— Менің шығармашылықпен, әдебиет ісімен айналысқаныма жарты ғасырдан астам уақыт болғанын айтуым керек. Таяу арада жасым 85-ке толады, осы жасымның жартысынан көбін әдебиетке арнадым. Бұдан бөлек менің көп уақытым кескіндемеге, графикаға, сурет өнеріне арналады. Әдебиет ісінде мен барлық жанрды: проза, поэзия, сахналық драматургия, сценаристика және көркем аударманы игеруге әлеуетім жетер еді. Алайда менің кәсіби жұмысым – проза. Менің 100-ден аса прозалық шығармаларым бар. Журналға шыққан еңбектерім де жүзден асып кетті, оларды санамағаныма да біраз болды. Менің прозалық шығармаларым әлемнің 30 тіліне аударылып, яғни Англия, Америка, Жапонияға дейін жеткен. Сіздің «шығармашылығыңызды кімге, неге арнайсыз» деген сауалыңызға не деп жауап берерімді білмеймін. Маған бәрінен ең бастысы ішкі еркіндігім маңызды. Кейбір жазушылар: «Мен Отаныма қызмет етемін, мен халқыма қызмет етемін, мен өз партияма қызмет етемін» деп жатады. Менің әдеби шығармашылығым, одан басқа айналысқан істерім, қызмет етуге бағытталған жоқ, ол менің ішкі еркіндігімнің көрінісі еді. Менің ойымша, бұл өмірге келген адам, өмірге бір-ақ рет келеді. Оның өмірге келуі қайталанбайды, яғни екінші мәрте өмірге келмейді. Демек, адам баласының өмірге келуі, бір-ақ рет келуі оның мойнына үлкен жауапкершілік жүктейді. Менің бұ дүниеге келуім, өмір көріністерінің таңғажайып белгісі, сондықтан менің шығармашылығым «ұлы адамзатқа» қызмет етеді. Менің ішкі философиямның идеологиясы – еркіндік, ал әрбір адамның бұ дүниеге не үшін келгенін анықтау, ол парасат пен жан-жүректің шаруасы. Ал осы тұрғыдан алғанда, қайырымды болу – аксиома.
— Сіз Қазақстанда тудыңыз. Туған жеріңізбен байланысты қалай сезінесіз?
— Мен кәріспін, денемнің әрбір жасушасы кәріс ұлтына тән, генетикалық жағынан кәрістерге тиесілімін, алайда мен Қазақстанда, Сергиевка деген елді мекенде, ескі сенушілер ауылында дүниеге келдім. Алғашқы жұтқан ауам – қазақтыкі, алғаш судың дәмін Қазақстанда таттым, алғашқы қадамымды да сегіз жасыма дейін әке-шешеммен бірге тұрған қазақ топырағында жасадым. Одан кейін мені Қиыр Шығысқа, Уссурийский өлкесіне, шалғай жатқан Камчаткаға алып кетті. Бұдан кейін тіпті Сахалин жерін бастым. Маңдайға жазған тағдырымды қарсы алу ниетімен сол Сахалиннен өзім өмір сапарына саяхатқа шықтым. Мектепті бітіргеннен кейін Мәскеуге келдім, әлі де сонда тұрамын. Қазақстан менің бала кезімде әлемді қабылдау түйсігіме әсер етті. Бұл елдің көк аспаны жаныма жарқын шуақ шашты, жазы өте ыстық, маған қарайлас балалармен бірге жалаң аяқ жүгіріп шаңдататынбыз. Сонда жердің, топырақтың ыстығы табанымызды қаритын. Көктемде Қазақстан құлпырып, көк көрпеге оранады. Әсіресе, мамыр айында Жер-Ана құлпырады, алқаптарды ит қызғалдақ басады. Қыр қызғалдағы, сарғалдағы, сирені бәрі араласып, ерекше кілем тоқылады. Қазақстан – менің эстетикалық таным-түсінігімді айқындаған мекен. Суретші болуды мен қазақ жерінде армандадым.
— Осы жерде корей тақырыбына қайта оралсақ. Қалай ойлайсыз, әдебиет ресей мен корей қарым-қатынасына көпір бола ала ма?
— Менің есім-сойым таныла бастағанда маған таныстарым аудармашы болып жұмыс істеуге ұсыныс білдірді. Ол кезде орыс тілі әлемге танылуға жол ашатын еді, сондықтан көптеген шетелдік авторлар өз шығармаларын орыс тіліне аударуға тырысатын. Аударма жұмысына олар кәсіби аудармашыларды емес, көбіне жазушыларға ұсыныс айтатын. Маған ұсыныс айтқандардың ішінде Балтық бойы елдерінің авторлары, армяндар мен грузиндер болды, алайда мен аудармашылықтан бас тарттым. Ал қазақтар мен кәрістер ұсыныс айтқанда, келістім. Менің қазақшадан да, кәріс тілінен де аудармаларым бар, мен тілді білгендіктен ғана келіскенім жоқ, мен олардың жан-дүниесін, менталитетін білгендіктен бұл істі қолға алдым. Мен оларды іштей түсінемін, қабылдаймын. Сондықтан келісімге бардым. Егер шынымды айтар болсам, қызметтің бұл түрі халықаралық байланысқа ерекше ықпал етеді. Ешкім де жаман дүниені аударғысы келмейді. Өзіңнің ең жақсы шығармаңды аудармаға беру – бауыр етің балаңды, яғни аялап, мәпелеп өсірген қызыңды ұзатумен бірдей. Осы тұрғыдан алғанда, аударма басқа халықтың жан-дүниесін, таным-түсінігін тереңірек білуге жол ашады.
Мен кәріс халқының «Сказание о девушке Чун Хян» деген негізгі эпосын орыс тіліне аудардым. Кореяда бұл қызды әлі күнге дейін культ деңгейінде бағалайды. Оған көптеген ер-азаматтар қолы мен жүрегін ұсынғанына қарамастан, күйеуіне адал жар болып қалғаны халықтың жүрегіне жол тапты. Адалдығымен танылды. Есесіне халық оны әлі күнге дейін пір тұтады десем, артық айтқандық емес.
– Сіздің ойыңызша, әдебиет әлемдік мәдениетке жалпы қалай ықпал ете алады?
— Әдебиет әлемдік мәдениетке жалпылама ықпал ете алмайды. Әдебиеттің негізінде, түп-тамырында жатқан сөз барлық құбылыстың негізінде бар. Тіпті музыканың өзін алып қараңызшы, нота қандай да бір белгілермен түскенімен, оның астарында сөз жатыр. Демек, сөз адамзат мәдениеті деп аталатын бар дүние үшін шешуші мағынаға ие, сондықтан ол ықпалды емес, өйткені сөздің өзі мәдениет.
«Караван Инфо» АА суреті
Сілтеме: https://caravan-info.pro/v-moskve-proshel-tvorcheskij-vecher-anatolija-andreevicha-kima/