Дүниежүзілік банк аймақтағы жер сілкінісі, су тасқыны және көшкін қаупінің ауқымды, жан-жақты бағалауын қамтитын «Мықты негіздер: апаттар қаупін түсіну және Орталық Азиядағы климатқа төзімділікті қалыптастыру» баяндамасын жариялады.

Есепте Орталық Азияның барлық бес елі – Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Түркіменстан және Өзбекстан үшін қауіп-қатер, осалдық және тәуекелге ұшырауын талдайтын тоғыз егжей-тегжейлі есеп бар. Бұл Дүниежүзілік банк жасаған ең үлкен деректер жинақтарының бірі және қазірдің өзінде апаттар қаупін басқару және климаттың өзгеруіне бейімделу әрекеттерін хабардар ету үшін пайдаланылуда.

Зерттеудің негізгі нәтижелері:

• Аймақтағы жер сілкіністерінің орташа жылдық шығыны 2 миллиард долларға бағаланады, су тасқынынан – су тасқынынан қорғау кезіндегі 1,5 миллиард доллардан онсыз 2,2 миллиард долларға дейін.

• Жер сілкінісінен ең көп абсолютті шығын Өзбекстанда (шамамен 1,1 млрд доллар), одан кейін Қазақстан (351 млн доллар) болып отыр. Алайда, қорғалған қор құнының пайыздық қатынасында ең үлкен қауіп Қырғызстан мен Тәжікстанда байқалады, бұл сейсмикалық қауіптіліктің жоғарылауымен және аумақтардың осалдығымен байланысты.

• Қырғызстанда ең үлкен шығындар апат қаупін басқару қызметінің басымдылығы ретінде анықталған Жалал-Абад облысымен байланысты.

• 2080 жылға дейінгі болжамдар тұрақты даму сценарийі (SSP-1) бойынша 35%-ға жетуі мүмкін Өзбекстаннан басқа барлық елдерде жер сілкіністерінің салыстырмалы шығындарының 14-17%-ға төмендеуін көрсетеді.

• Су тасқыны болған жағдайда, су тасқынынан қорғау шаралары болмаса, Қазақстан мен Өзбекстан ең көп шығынға ұшырайды, бірақ елдің осалдығы бойынша Тәжікстан мен Түркіменстанның қауіптілік деңгейі жоғары.

• 2080 жылға дейінгі су тасқыны қаупінің болжамдары Қырғызстанда тәуекелдің 60%-ға, Қазақстанда 40%-ға жоғарылауын көрсетеді, ал Тәжікстанда шығынның айтарлықтай төмендеуі – 75%-ға күтілуде.

Баяндамада климаттың өзгеруі жағдайында аймақтық осалдықты азайту және табиғи апаттарға төзімділікті арттыру үшін кешенді және ұзақ мерзімді көзқарас қажет. Қорытындылар Орталық Азия елдерінде стратегиялық жоспарлау, қаржылық тетіктерді әзірлеу және төтенше жағдайларды ескерту және әрекет ету жүйелерін нығайту үшін негіз болады.