Ресей үшін Орталық Азияның маңыздылығы, білім беру саласындағы ынтымақтастықтағы инвестицияның ұзақ мерзімді сипаты және жинақталған тәжірибе Ресей-Орталық Азия білім беру ынтымақтастығы үшін неғұрлым айқын стратегиялық және жобалық негіздерді қажет етеді, деп жазады Томск мемлекеттік университетінің тарих және саясаттану факультетінің әлемдік саясат кафедрасының меңгерушісі Сергей Юн.

Ресей үшін білім сапасы мәселелері өзекті болып қала береді. Осылайша, 2021 жылғы PISA тестілеуіне сәйкес, ресейлік мектеп оқушылары орташа есеппен 1000 ықтимал ұпайдың 500-ден азын жинады: оқу сауаттылығы бойынша 497 балл, математикадан 498 және жаратылыстану ғылымдары бойынша 476 балл. Сонымен қатар, оқушылардың айтарлықтай бөлігі ең төменгі шекті еңсере алмады: оқу сауаттылығы бойынша 15%, математикадан 19%, жаратылыстану ғылымдары бойынша 17%.

Елдегі демографиялық жағдай оның басымдықтарын белгілейді: негізгі міндеттер – шетелдік студенттерді ресейлік жоғары оқу орындарына тарту және білікті кадрлардың тапшылығы жағдайында ел ішінде бітірушілерді кейіннен жұмысқа орналастыру. Сонымен қатар, Орталық Азия елдері – студенттер мен еңбек мигранттарын жеткізушілер – Ресейдің сұранысы өздерінің білім беру жүйесіне қысымды азайтуға мүмкіндік береді.

Осылайша, Ресей үшін де, Орталық Азия елдері үшін де сыртқы ресурстарды тарту және халықаралық ынтымақтастықты дамыту маңызды. Қазіргі уақытта тараптар білім беру саласында ауқымды бірлескен жобаларды жүзеге асыруда:

1. Мемлекетаралық келісімдер негізінде құрылған екі славян университеті: Бішкектегі Қырғыз-Ресей Славян университеті (КРСУ) (9 мыңға жуық студент) және Душанбедегі Орыс-Тәжік (Славян) университеті (шамамен 5500 студент).
2. Аймақта Ресей университеттерінің 27 филиалы: Өзбекстанда — 14, Қазақстанда — 8, Тәжікстанда — 3, Түркіменстанда — 2. 2025 жылы Омбыда Қазақ ұлттық университетінің филиалын – Ресейдегі алғашқы шетелдік университетті ашу жоспарлануда.
3. Орталық Азия елдері азаматтарының Ресейде білім алуы. РФ Білім және ғылым министрлігінің мәліметі бойынша, 2024 жылы облыстан 39 742 студент ресейлік жоғары оқу орындарында бюджеттік орындарда білім алған. Ресейлік жоғары оқу орындарында жылына орта есеппен 200 мың рубль алатын болсақ, 2024-2025 оқу жылында Орталық Азия елдері азаматтарының білім алуына Ресей бюджетінен шамамен сегіз миллиард рубль (қазіргі бағам бойынша – 90 миллион доллар) жұмсалады. Келісімшарт бойынша 92 465 студент оқиды; орташа құны 200 000 рубль, студенттер мен олардың ата-аналарының шығындары 18,5 миллиард рубльге тең.
4. Мектептер құрылысын қаржыландыру. Тәжікстанда Ресей 5 мектеп ашып, тағы 5 мектеп салу туралы келіссөздер жүргізіп жатыр. Қырғызстанда әрқайсысының құны 450–500 миллион рубль болатын 9 мектептің құрылысы басталды.
5. Ресейдің және аймақ елдерінің университеттерін біріктіретін желілік университеттер мен консорциумдар: Еуразиялық желілік университет, ТМД және ШЫҰ университеттері, техникалық жоғары оқу орындарының ресей-қырғыз консорциумы және т.б.
6. «Шетелдегі орыс мұғалімі» жобасы, сондай-ақ Өзбекстандағы «Сынып» және «Балақай» бастамалары.
7. Жастар мен волонтерлік жобалар, бірлескен ғылыми зерттеулер, академиялық ұтқырлық және алмасу бағдарламалары.

Ресей-Орта Азия білім беру ынтымақтастығын қаржыландырудың жалпы көлемі сарапшылардың бағалауы бойынша жылына 50-100 миллиард рубльге жетеді. Бұл қаражат Ресей мен аймақ елдерінің бюджеттерінен, университеттерден, жеке сектордан және студенттердің ата-аналарынан келеді.

Ресей мен Орталық Азия білім саласындағы ынтымақтастықты нығайтады

Ресей үшін Орталық Азияның маңыздылығы, білім беру саласындағы ынтымақтастықтағы инвестицияның ұзақ мерзімді сипаты және жинақталған тәжірибе Ресей-Орталық Азия білім беру ынтымақтастығы үшін неғұрлым айқын стратегиялық және жобалық негіздерді қажет етеді, деп жазады Томск мемлекеттік университетінің тарих және саясаттану факультетінің әлемдік саясат кафедрасының меңгерушісі Сергей Юн.

Ресей үшін білім сапасы мәселелері өзекті болып қала береді. Осылайша, 2021 жылғы PISA тестілеуіне сәйкес, ресейлік мектеп оқушылары орташа есеппен 1000 ықтимал ұпайдың 500-ден азын жинады: оқу сауаттылығы бойынша 497 балл, математикадан 498 және жаратылыстану ғылымдары бойынша 476 балл. Сонымен қатар, оқушылардың айтарлықтай бөлігі ең төменгі шекті еңсере алмады: оқу сауаттылығы бойынша 15%, математикадан 19%, жаратылыстану ғылымдары бойынша 17%.

Елдегі демографиялық жағдай оның басымдықтарын белгілейді: негізгі міндеттер – шетелдік студенттерді ресейлік жоғары оқу орындарына тарту және білікті кадрлардың тапшылығы жағдайында ел ішінде бітірушілерді кейіннен жұмысқа орналастыру. Сонымен қатар, Орталық Азия елдері – студенттер мен еңбек мигранттарын жеткізушілер – Ресейдің сұранысы өздерінің білім беру жүйесіне қысымды азайтуға мүмкіндік береді.

Осылайша, Ресей үшін де, Орталық Азия елдері үшін де сыртқы ресурстарды тарту және халықаралық ынтымақтастықты дамыту маңызды. Қазіргі уақытта тараптар білім беру саласында ауқымды бірлескен жобаларды жүзеге асыруда:

1. Мемлекетаралық келісімдер негізінде құрылған екі славян университеті: Бішкектегі Қырғыз-Ресей Славян университеті (КРСУ) (9 мыңға жуық студент) және Душанбедегі Орыс-Тәжік (Славян) университеті (шамамен 5500 студент).
2. Аймақта Ресей университеттерінің 27 филиалы: Өзбекстанда — 14, Қазақстанда — 8, Тәжікстанда — 3, Түркіменстанда — 2. 2025 жылы Омбыда Қазақ ұлттық университетінің филиалы – Ресейдегі алғашқы шетелдік жоғары оқу орны ашылады деп жоспарлануда.
3. Орталық Азия елдері азаматтарының Ресейде білім алуы. РФ Білім және ғылым министрлігінің мәліметі бойынша, 2024 жылы облыстан 39 742 студент ресейлік жоғары оқу орындарында бюджеттік орындарда білім алған. Ресейлік жоғары оқу орындарында жылына орта есеппен 200 мың рубль алатын болсақ, 2024-2025 оқу жылында Орталық Азия елдері азаматтарының білім алуына Ресей бюджетінен шамамен сегіз миллиард рубль (қазіргі бағам бойынша – 90 миллион доллар) жұмсалады. Келісімшарт бойынша 92 465 студент оқиды; орташа құны 200 000 рубль, студенттер мен олардың ата-аналарының шығындары 18,5 миллиард рубльге тең.
4. Мектептер құрылысын қаржыландыру. Тәжікстанда Ресей 5 мектеп ашып, тағы 5 мектеп салу туралы келіссөздер жүргізіп жатыр. Қырғызстанда әрқайсысының құны 450–500 миллион рубль болатын 9 мектептің құрылысы басталды.
5. Ресейдің және аймақ елдерінің университеттерін біріктіретін желілік университеттер мен консорциумдар: Еуразиялық желілік университет, ТМД және ШЫҰ университеттері, техникалық жоғары оқу орындарының ресей-қырғыз консорциумы және т.б.
6. «Шетелдегі орыс мұғалімі» жобасы, сондай-ақ Өзбекстандағы «Сынып» және «Балақай» бастамалары.
7. Жастар мен волонтерлік жобалар, бірлескен ғылыми зерттеулер, академиялық ұтқырлық және алмасу бағдарламалары.

Ресей-Орта Азия білім беру ынтымақтастығын қаржыландырудың жалпы көлемі сарапшылардың бағалауы бойынша жылына 50-100 миллиард рубльге жетеді. Бұл қаражат Ресей мен аймақ елдерінің бюджеттерінен, университеттерден, жеке сектордан және студенттердің ата-аналарынан келеді.