30-сентябрда Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаров элге кайрылуу жасады.

Мамлекет башчысынын кайрылуусу:

«Урматтуу кыргызстандыктар!

Мен дагы сиз менен байланышууну чечтим.

25-сентябрда Жогорку Кеңеш өзүн-өзү таркатуу чечимин кабыл алганына байланыштуу бүгүн мен 8-Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоону 30-ноябрга белгилөө тууралуу жарлыкка кол койдум.

Ошентип, үстүбүздөгү жылдын 30-ноябрында Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоо болот.

Биринчиден, бул демилге менен чыгып, колдоого алган бардык депутаттарга терең ыраазычылык билдирем.

Сиз депутаттык мөөнөтүңүздүн калган бир жылын эмес, мамлекеттин узак мөөнөттүү туруктуулугун ойлодуңуз.

Сиздер мамлекеттик деңгээлде ойлонуп, өзүңөрдү статист катары көрсөттүңөр.

Анткени, келечекте ар бир беш жылда эки шайлоо дал келип калса, бул биринчиден Борбордук шайлоо комиссиясына кыйынчылык жаратса, экинчиден саясий стабилдүүлүккө таасирин тийгизиши мүмкүн.

Үчүнчүдөн, келерки күздө Шанхай кызматташтык уюмунун саммитин жана Дүйнөлүк көчмөндөр оюндарын өткөрөбүз.

Башкача айтканда, биз чоң окуяларга даярданышыбыз керек.

Кээ бир саясатчылар, оппозиция өкүлдөрү муну бир жылдан кийин боло турган президенттик шайлоого даярдык деп ойлошу мүмкүн.

Жок, урматтуу мекендештер, мен бир дагы депутатты таркатууну демилгелегиле деп суранган эмесмин.

Беш жыл мурун мен элдин 80 пайызынын колдоосу менен шайлангам.

Кийинки шайлоодо талапкерлигимди койсом, 90 пайыздык колдоо менен жеңишке жетээриме ишенем.

Анткени, элдин колдоосу мурдагыдан да күчтүү болуп калганын сезип турам.

Мен азыр узак мөөнөттүү саясий стабилдүүлүк орногонуна кубандым.

Эми кудай буйруса эки шайлоонун ортосунда дайыма бир жарым жыл аралык болот.

Ошондуктан, урматтуу депутаттар, жеке кызыкчылыкты баарынан жогору койбой, эң туура чечим кабыл алдыңыз.

Башкаруу системасын иретке келтирип, туура жолго салып, саясий кризистерди жойдук, экономикалык өсүштү камсыз кылдык.

Эми узак мөөнөттүү туруктуулукту камсыз кылууга убакыт келди. Ал эми бүгүнкү күндө узак мөөнөттүү туруктуулук орноду деп айтсак болот.

Эми урматтуу кыргызстандыктар, менин кайрылуумдун маңызы төмөндөгүдөй.

Эгемендүүлүк алган 30 жыл ичинде Кыргызстан үч жолу төңкөрүштү баштан кечирди. Үчөө тең шайлоого байланыштуу болгон. Үч жолу мамлекетибиз кыйроонун босогосунда калды.

Бул шайлоо адилетсиз өткөндүктөн болду: добуштар башка талапкерлердин пайдасына кайра жазылды, жыйынтыктар бурмаланды, добуштар сатылып алынды – кыскасы, шайлоо башкаруучу күчтөр каалагандай өттү.

Биз эски шайлоо системасын жойдук.

Бюллетендерди алдын-ала басып чыгаруу, аларды авто-машиналарга жүктөп, шайлоо участкаларына кайтаруу менен жеткирип берүү иштери өткөн күн.

Азыр баары санариптештирилди.

Шайлоо участогуна келип, каттоодон өткөндө компьютер бюллетень берет.

Сиз талапкерди тандап, бюллетениңизди автоматташтырылган урнага таштайсыз.

Автоматташтырылган шайлоо кутусу сиздин добушуңузду дароо жазып алат жана добуш берүү аяктаганга чейин күтөт. Добуш берүү аяктагандан кийин — кечки саат 20:00 — кутуча дароо тиешелүү баскычты басканда ар бир талапкер алган добуштарын көрсөтөт.

Мындан тышкары, бюллетендер үкөктөн алынып, байкоочулардын катышуусунда кол менен саналууда. Бул бюллетендер бир жыл архивде сакталат.

Эгерде талапкер кайсы бир шайлоо участогунун жыйынтыгына шек келтирсе, алар арыз жазып, бюллетендерди кайра саноону демилгелей алат.

Кыскасы, эч бир талапкер же партия шайлоонун жыйынтыгына шек келтире албайт. Анткени биздин шайлоо системабыз толугу менен санариптештирилип, автоматташтырылган.

КМШда мындай шайлоо системасы бизде гана.

Кыргыздын туура айткан сөзү бар:

«Оозун сүткө күйгүзгөн айранды үйлөп ичет» —

– Сүткө күйгөндөн кийин айранга үйлөп калышат.

Шайлоодогу бурмалоолордун айынан үч жолу мамлекеттик төңкөрүштөн аман калып, биз адам факторунун мүмкүн болушунча жоюлушун камсыз кылдык: шайлоо процесси толугу менен санариптештирип, автоматташтырылган.

Муну менен эмнени айткым келди.

Мындан ары шайлоо процессинде добуштарды саноо жана жыйынтык чыгарууда бийлик тараптан эч кандай таасир болбойт.

Компьютер добуштарды санап, жыйынтыгын дароо көрсөтөт.

Андан кийин кол менен кайра санап чыгууга болот. Акыр-аягы, эч кандай айырма болбойт — компьютердин жыйынтыгы менен кол менен саналган бюллетендер дал келет.

Эми урматтуу кыргызстандыктар, менин кайрылуумдун негизги пунктуна өтөлү.

Акыркы 30 жылдын ичинде ар кандай депутаттарды – жакшы менен жаманды, популисттер менен демагогдорду, катуу сүйлөп сүйлөгөндөр менен чечендерди, байлар менен кедейлерди, добуш сатып алуучулар менен добуш саткандарды көрдүңүздөр.

Демек, сиз депутаттарды шайлоо өнөрүнүн чыныгы “усталары” болуп калдыңыз деп ишенем. Алдыдагы шайлоодо татыктуу талапкерлерге гана добуш берүүңүздөрдү суранам. Татыктуу талапкерлерди тандоо азыр толугу менен сиздин колуңузда.

“Биздин адам” деген түшүнүк менен чектелбеңиз. Чаткалдан же Алайдан, Ат-Башыдан же Каркырадан келсин — баары сеники. Биз баарыбыз бир элбиз.

Учурдагы мыйзам боюнча ар бир райондон үчтөн депутат шайланат; үчүнчү орун аялдар үчүн сакталат.

Буга чейин аялдар эркектер менен бирдей шартта шайлоого катышчу.

Көрдүңүзбү?

Биз дүйнөнүн бир дагы өлкөсүндө теңдеши жок системаны киргиздик. Биз жарыялаганбыз: аялдардын укуктары чектелбеши керек. Биз аялдарды сыйлаган элбиз. Элибизден мамлекетти башкарган аялдарды, Мекенди коргогон баатыр кыздарды тарбиялады.

Адам укугун, аялдардын укугун коргойбуз деп катуу жар салган мамлекеттердин өзү чындыгында аялдарга мындай шарттарды түзбөйт.

Алардын сөздөрү иш-аракеттерине карама-каршы келет.

Алар башкаларга бир нерсени үйрөтүп, талап кылууда жакшы, бирок өздөрү бул талаптарды иш жүзүндө аткарышпайт.

Урматтуу кыргызстандыктар!

Биз бийликтегилер таза шайлоо өткөрүүгө бардык шарттарды түздүк.

Эми таза добуш бергенди үйрөнүш керек.

Добуштарды сатпагыла. Эгер кайсы бир талапкер сизге "добуш сатып алуу" сунушу менен кайрылса, аларды ачыкка чыгарыңыз жана эл алдында уят кылыңыз, алар эч качан мындай ишке батынбасын.

“Жол, мектеп, бала бакча курам” же “сага асмандан айды алам” деген убадаларга ишенбегиле.

Депутат курулуш иштерин жүргүзбөйт — мыйзамдарды жазат, анын аткарылышын көзөмөлдөйт, эл менен бийликтин ортосунда көпүрө болуп, райондогу көйгөйлөрдү аныктап, аларды чечүүгө көмөктөшөт.

Сенин добушуңду сатып алган депутат сага да, мамлекетке да иштебейт — алар шайлоого кеткен акчаны кайтарыш үчүн беш жыл өздөрү үчүн иштешет. Эгер добушуңду сатсаң ал депутатты беш жыл өз районуңда көрбөйсүң.

Талапкердин дагы бир түрү болот.

Алар кооз сүйлөгөндү билишет, бирок чындыгында эч нерсе билишпейт.

Мындай депутаттарды көрүп келдиңиз, көрүп жүрөсүз. Мындай депутаттардан сак болгула.

Ушул шайлоолордо “баягы эле карыларды” шайлабагыла, беш жылдан бери иш билбеген депутаттарга нааразы болбогула.

Арыздансаң, өзүңө нааразы болосуң.

Кимди шайласаңар 5 жылга орун басар болуп калышат.

Мындан ары партиялык тизмеге кирип, миллион доллар төлөп чоочун адам депутат болуп калгандай башаламан система болбойт.

Мындан ары депутаттарды өз араңардан түз шайлайсыңар.

“Талапкерди эл өзү тандасын” деп биз өкмөт бардык шарттарды түздүк.

Эми силер эч кандай ката кетирбей тандап анан добуш бергиле.

Бул жолу чыныгы эл депутаттарын – өз өкүлдөрүн шайлагыла.

Ошондой эле жергиликтүү администрация кызматкерлерине (айыл өкмөттөрүнө), мамлекеттик кызматкерлерге, ошондой эле мугалимдерге, дарыгерлерге кайрылат элем.

Шайлоо процессине кийлигишпегиле – кийлигишүү кызматтан алуу менен гана чектелбестен, катуу жоопкерчиликке да алып келет.

Биз сиздерге талапкерлердин эл менен жолугушууларына катышууга тыюу салбайбыз.

Андай жолугушууларга катышып, талапкерлердин платформасын угуп, өзүңүзгө жакканына добуш бериңиз. Бирок үгүт иштерине катышпаңыз.

“Бир талапкерди өткөрүп жиберем” же “башка талапкерди өткөрбөйм” деген ниет менен шайлоого барбаңыз.

Мен арбитр катары бул шайлоону башынан аягына чейин жеке өзүм көзөмөлдөйм.

Эгерде кайсы бир райондо адилетсиз иштер катталса, мен өзүм Борбордук шайлоо комиссиясынын иликтөөлөрүнө катышам же комиссия түзүп, ал жакка өзүмдүн ишенген адамдарымды жөнөтөм.

Ар бир иш акыйкат каралат.

Өнүккөн мамлекеттердей цивилизациянын бийиктиктерине умтулалы.

Биз экономиканы чыңдайбыз, коргонууну жана коопсуздукту чыңдайбыз.

Качанкыга чейин тынымсыз талашып-тартышып жүрө беребиз?

Башкача айтканда, бул шайлоо тарыхыбыздагы эң ачык-айкын жана адилеттүү шайлоо болушу керек.

Эл кимди талапкер катары көргүсү келсе, ошол жеңиш керек.

Эл шайлай турган депутаттар менен иштешүүгө даярбыз.

Көңүл бурганыңыз үчүн рахмат!".