Душанбе, 2025-жылдын 27-декабры — Karavan Info маалымат агенттиги. Тажикстан сейрек кездешүүчү жана жоголуп бара жаткан жаныбарлардын түрлөрүн коргоону күчөтүү багытында маанилүү кадам таштады. Тажикстан Республикасынын Кылмыш-жаза кодексине киргизилген өзгөртүүлөр өлкөнүн тоо экосистемаларынын жана жалпысынан Борбордук Азиянын негизги символдорунун бири болгон ак илбирстерге аңчылык кылгандыгы үчүн жазаны бир топ күчөтөт.

Тажикстан Республикасынын Өкмөтүнө караштуу Айлана-чөйрөнү коргоо комитетинин маалыматы боюнча, 232¹ беренесинин жаңыртылган версиясы эми кеңири жана конкреттүү аталышка ээ: "Ак илбирстерди (Борбордук Азия илбирстерин) аңчылык кылуу, атайылап жок кылуу, ошондой эле мыйзамсыз алуу, сактоо, өткөрүп берүү же сатуу". Бул кылмыштардын татаал мүнөзүн баса белгилейт, алар түз аңчылыкка гана эмес, бул сейрек кездешүүчү жаныбарды мыйзамсыз сатууга да тиешелүү.

Жаңы эрежелерге ылайык, бул укук бузуулар үчүн эң аз айлык акынын 1200дөн 1800гө чейинки өлчөмүндө айып пул салуу же үч жылга чейин эркинен ажыратуу жазасы каралган. Буга чейин жазалар бир топ жеңил болгон: айып пулдар эң аз айлык акынын 800дөн 1200гө чейинки өлчөмүндө болгон, түзөтүү жумуштарына уруксат берилген жана эркинен ажыратуунун максималдуу мөөнөтү да үч жылдан ашкан эмес.

Эң катуу өзгөртүүлөр кайталап жасалган кылмыштар үчүн жазаларга тиешелүү болгон. Эми алар эң аз айлык акынын 2000ден 3000ге чейинки бирдигине чейин айып пул салуу же төрт жылдан сегиз жылга чейин эркинен ажыратуу, ошондой эле беш жылга чейин белгилүү бир кызматтарды ээлөөгө же белгилүү бир иш менен алектенүүгө кошумча тыюу салуу менен жазаланат. Буга чейин эң жогорку жаза беш жылга эркинен ажыратуу болгон.

Ошол эле учурда, Тажикстан Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин өзгөчө корголуучу жаратылыш аймактарын бузууга тиешелүү 236-беренесине өзгөртүүлөр киргизилди. Өзгөчө ири өлчөмдөгү зыяндын босогосу 300дөн 500гө чейин эсептелген көрсөткүчтөргө чейин көбөйтүлдү, бул жоопкерчиликти так дифференциациялоого жана айлана-чөйрөгө келтирилген зыяндын чыныгы көлөмүн эске алууга мүмкүндүк берди.

Адистердин белгилешинче, бул түзөтүүлөр өкмөттүн биологиялык ар түрдүүлүккө, экологиялык коопсуздукка жана Тажикстандын эл аралык экологиялык милдеттенмелерине көңүл буруусунун күчөшүн чагылдырат. Кылмыш жазаларын күчөтүү браконьерликти жана сейрек кездешүүчү түрлөрдүн мыйзамсыз соодасын токтотууга, ошондой эле өлкөнүн уникалдуу жаратылыш мурасын сактоого багытталган алдын алуучу чара катары каралууда.

АК ИЛБИРС (Panthera uncia (Schreber, 1775)) Carnivora түркүмүнө, Felidae тукумуна кирет жана жоголуп бара жаткан түрү.

Ал 20 тоо кыркаларында таралган: Түркстан, Зеравшан, Гиссар, Каратегин, Хазрати Шох, Вахш, Дарваз, Улуттук Илимдер Академиясы, Петр I, Ванч, Язгулем, Рушан, Шахдара, Пшарт, Музкул, Сарикол, Түштүк Аличур, Түндүк Аличур, Вахан жана Транс-Алай кырка тоолору. Тажикстандагы түрдүн жалпы таралуу аянты болжол менен 85 700 км2 (дүйнөлүк ареалынын болжол менен 2,8%).

Түрдүн оптималдуу жашоо чөйрөсү деңиз деңгээлинен 2000–4500 м бийиктикте жайгашкан. Жаңы маалыматтарга таянсак, Тажикстандагы ак илбирстин популяциясы болжол менен 500гө жакын деп болжолдонууда.

СҮРӨТ: Тажикстан Республикасынын Өкмөтүнө караштуу Айлана-чөйрөнү коргоо комитети