Сицилиядагы эң катуу кургакчылыктын биринде Катания университети Евробиримдиктин Жашыл жумалык 2024 иш-чараларынын алкагында аралдагы климаттын өзгөрүшүн активдүү изилдеп жатат. Окумуштуулар суунун туруктуулугун жана жаратылыш экосистемаларын сактоонун маанилүүлүгүн маалымдоо үчүн ар кандай иш-чараларды өткөрүп жатышат.
Катания университетинин геологу, профессор Сандро Привитера Сицилиянын тургундары колдонгон суунун дээрлик бардыгы жер астындагы булактардан алынат деп түшүндүрөт. Катания түздүгүндөгү карст үңкүрлөрүнүн биринде, муздак нымдуулук бетиндеги мээ кайнаткан ысыктан кескин айырмаланып турганда профессор коркунучтуу өзгөрүүлөрдү байкады: мурда дайыма суу тамчылап турган сталактиттер азыр жаан-чачындын азайышынан улам бир топ аз суюктук бөлүп чыгарышат.
Окумуштуулар климаттын өзгөрүшүнө байланыштуу коркунучтарды азайтуу боюнча чараларды ишке ашыра башташты. Гротта Паломбара коругунда профессор Привитеранын командасы өрттүн алдын алуу үчүн узун чөптөрдү чаап, кургакчылыкка чыдамдуу бак-дарактарды отургузууда.
Бирок Сицилиянын өсүмдүктөрү уламдан-улам талааны эске салып, бак-дарактар азайып баратат. Профессор Привитера грек доорунда арал токойлор менен капталганын, кийин алар жайыттарды жана айыл чарба жерлерин түзүү үчүн кыйылып, өрттөлгөнүн эскерет.
Кыйынчылыктарга карабастан, Катания университетинин окумуштуулары биологиялык ар түрдүүлүктү калыбына келтирүү миссиясын улантууда. Профессор Привитеранын айтымында, бак-дарактарды отургузуу топурактын нымдуулугун сактоого жардам берет, бул кургакчылыкта да өсүмдүктөрдүн өсүшүнө өбөлгө түзөт. Коруктун түбүндө карст системаларынын ишин күбөлөндүргөн агым агат – кургакчылык шартында да суу бак-дарактарга жана гүлгө толгон өрөөндү азыктандырып турат.
Евробиримдиктин Жашыл жумалыгынын алкагында Катания университети суу ресурстарынын туруктуулугун камсыз кылууда корголуучу аймактардын ролуна көңүл буруп, “Келечек тамчыда” деп аталган бир катар иш-чараларды уюштурду. Университет аянтындагы музейде илимпоздор Сицилиядагы климаттын өзгөрүшүн талкуулаган жана аймактын фаунасы менен флорасынын эволюциясын көрсөткөн экспонаттарды тартуулаган көргөзмө да уюштурулду.
Катания университетинин геологиялык илимдер факультетинин океанология жана палеоэкология секциясынын окумуштуулары да климаттын өзгөрүшүнө жана адамдын ишмердүүлүгүнүн таасирине дуушар болгон деңиз экосистемаларын изилдеп жатышат. Профессор Россана Санфилиппо белгилегендей, Сицилиянын деңиз экосистемасы бул жакка дүйнөнүн башка бөлүктөрүнөн көчүп келип, жергиликтүү фаунага коркунуч туудурган жаңы түрлөрдүн мекенине айланып баратат.
Профессор Барон белгилегендей, буга чейин дүйнөнүн бул бөлүгүндө алмашып турган мөңгү жана мөңгү аралык мезгилдер байкалган, бирок бүгүнкү күндө адам аракетинин таасири менен кырдаал татаалдашып, деңиз деңгээлинин көтөрүлүшүнө, температурасы жана деңиз суусунун кислотасы мөңгүлөрдүн нормалдуу эмес көбөйүшүнө алып келет. Бул маржан сыяктуу көптөгөн тирүү организмдерге олуттуу коркунуч туудурат.
Катания университети климаттын өзгөрүшүнүн кесепеттерин изилдөөгө жана ага каршы күрөшүүгө багытталган ишмердүүлүгүн улантып, аралдын жаратылыш ресурстарын жана экосистемаларын келечек муундар үчүн сактап калууга умтулууда.
Сүрөт: Pixabay.com/Sammy-Sander