Душанбе, 2025-жылдын 22-декабры — Karavan Info маалымат агенттиги. 20-декабрда Тажикстан Республикасынын Президенти, Улуттун лидери Эмомали Рахмон Токиодо өткөн "Борбордук Азия + Япония" диалог саммитинде сөз сүйлөп, жаңы экономикалык жана климаттык кыйынчылыктарга туш болгон аймактык кызматташтыктын стратегиялык артыкчылыктарын белгиледи. Төмөндө Президенттин сөзүнүн негизги пункттары келтирилген.
Көп тармактуу кызматташтыктын негизи катары Япониянын колдоосу
Мамлекет башчысы Жапония Өкмөтүнө экономика, инфраструктура, транспорт, энергетика, айыл чарбасы, айлана-чөйрө, саламаттыкты сактоо, билим берүү жана социалдык өнүгүү сыяктуу негизги багыттардагы долбоорлорду ырааттуу колдогону үчүн чын жүрөктөн ыраазычылык билдирди. Бул салым Тажикстандын социалдык-экономикалык прогресси үчүн системалуу мааниге ээ экени баса белгиленди.
Жашыл экономика жана келечек инвестициялары
Туруктуу өнүгүү максаттарына жетүүдөгү жашыл экономиканын негизги ролун эске алуу менен, президент Эмомали Рахмон аймактык жашыл энергетика стратегияларын ишке ашыруу үчүн, биринчи кезекте гидроэнергетикалык потенциалды өнүктүрүү, ошондой эле тажик экономикасынын реалдуу секторун өнүктүрүү үчүн жапон инвестицияларын жана технологияларын тартууну кубаттады.
Өлкөдө "жашыл" өнөр жайга өтүү саясаты ырааттуу түрдө ишке ашырылып жатканы, ошондой эле негизги өндүрүш тармактарына инновациялык жана экологиялык жактан таза технологияларды активдүү киргизип жатканы белгиленди.
Өнөр жай кооперациясы жана экономикалык туруктуулук
Президент жаңы экономикалык реалдуулуктарды эске алуу менен, өнөр жай байланыштарын өнүктүрүү жана бизнес түзүмдөрүнүн ортосундагы кызматташтыкты тереңдетүү узак мөөнөттүү өсүшкө жана аймактын мамлекеттеринде экономикалык туруктуулукту камсыз кылууга багытталышы керектигин баса белгиледи.
Мамлекет башчысы Жапониянын Тажикстандагы чакан жана орто долбоорлорду ишке ашырууга кошкон салымын жогору баалап, жапон тараптын улуттук жана аймактык маанидеги ири долбоорлорго катышуусун орундуу жана зарыл деп атады.
Артыкчылыктуу тармактар жана жаратылыш ресурстары
Кызматташуунун артыкчылыктуу багыттарынын катарында гидроэнергетика, тоо-кен жана кайра иштетүү өнөр жайы, жеңил жана тамак-аш өнөр жайы, химия жана фармацевтика, машина куруу жана металлургия аталды.
Тажикстандын бай жаратылыш ресурстарын эске алуу менен, Президент өлкө аларды казып алуу жана кайра иштетүү жаатында жапон өнөктөштөрү менен кеңири кызматташууга даяр экенин билдирди.
Климат, суу жана туруктуу өнүгүү дипломатиясы
Климаттын өзгөрүшү, суу ташкындары, кургакчылык, чаңдуу бороондор, селдер жана экосистеманын деградациясы көйгөйлөрүнө өзгөчө көңүл бурулду.
«Биз суу ресурстарын жашоо булагы, азык-түлүк коопсуздугу, энергия жана туруктуу өнүгүү катары сактоонун маанилүүлүгүн жакшы билебиз», – деди президент Эмомали Рахмон, Тажикстандын суу дипломатиясын өнүктүрүүдөгү алдыңкы ролун баса белгилеп.
Буга байланыштуу ал бардык кызыкдар өлкөлөрдү 2026-жылдын май айында өтө турган Душанбе суу процессинин алкагындагы жогорку деңгээлдеги эл аралык конференцияга активдүү катышууга чакырды.
Биологиялык ар түрдүүлүк, калдыктар жана климатка адаптация
Мамлекет башчысы Тажикстандын биологиялык ар түрдүүлүктү сактоо, калдыктарды башкаруу жана климаттын өзгөрүшүнө адаптациялоо жаатында кызматташууга кызыкдар экенин ырастап, биргелешкен практикалык чечимдердин маанилүүлүгүн баса белгиледи.
Санариптик технологиялар жана жасалма интеллект
Өлкөнүн илимий изилдөөлөр, айлана-чөйрөнү көзөмөлдөө жана ресурстарды башкарууну жакшыртуу үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачкан санариптик технологияларга жана жасалма интеллектке болгон кызыгуусунун жогорулаганы өзүнчө белгиленди.
Бул контекстте Тажикстандын "Борбордук Азияда туруктуу өнүгүү үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү түзүүдө жасалма интеллекттин ролу" аттуу атайын БУУ резолюциясын кабыл алуу демилгесин Жапониянын жана өнөктөш өлкөлөрдүн колдоосунун мааниси баса белгиленди.
Логистика жана транспорттук байланыш
Президент Эмомали Рахмон Тажикстан деңизге чыгууга мүмкүнчүлүгү жок өлкө катары логистиканы жана транспорттук байланышты өнүктүрүүгө өзгөчө маани берерин баса белгиледи.
Ал жол жана темир жол инфраструктурасын жакшыртуу, аба каттамдарын кеңейтүү жана санариптик логистикалык долбоорлорду ишке ашыруу аймакта соода, инвестиция жана экономикалык өсүш үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү түзүп жатканын айтты.
Конкреттүү сунуштарга өлкөнүн түндүгүнүн жана түштүгүнүн чек ара аймактарында транзиттик жүк ташууларды өнүктүрүү үчүн логистикалык борборлорду жана агрологистикалык комплекстерди куруу кирет.
Кадрларды даярдоо жана илимий кызматташтык
Япония JICA жана JDS стипендиялык программалары аркылуу кадрларды даярдоо жаатында Тажикстан үчүн ишенимдүү өнөктөш катары аныкталган. Кызматташтыктын келечектүү багыттарына кесиптик өнүгүү, өнөр жай үчүн техникалык кадрларды даярдоо жана жашыл технологияларды ишке ашыруу, ошондой эле гидроэнергетика, туруктуу айыл чарбасы жана жаратылыш кырсыктарын башкаруу боюнча изилдөө лабораторияларын түзүү кирет.
Жалпы багыт – тынчтык жана туруктуу өнүгүү
Жыйынтыктап айтканда, Тажикстан Республикасынын Президенти Саммитте айтылган бардык сунуштар өлкөлөрдүн тынчтыкка, туруктуулукка, өз ара урматтоого жана туруктуу өнүгүүгө болгон жалпы умтулуусун чагылдырарын баса белгиледи.
СҮРӨТ: Тажикстан Республикасынын Президентинин басма сөз кызматы