Душанбе, 06 июл, – АИ “Караван Инфо». Дар куххои наздикии дехаи Олимобод, дар худуди макони бостоншиносии теппахои Фароб, мархилаи нодири кофтуковхои археологи ба анчом расид, ки метавонад акидахои илмиро дар бораи амалияи дафн дар Сугди кадим ба таври назаррас тагйир дихад.

Бо ташаббуси Институти таърих, археология ва этнологияи ба номи А. Дониш. Академияи миллии илмхои Точикистон ва бо иштироки Осорхонаи миллии бостонии Точикистон дар хамкори бо шарикони илмии байналмилали як некрополи нодири зардушти бо шаклхои гайриоддии дафн кашф намуда шуд.

Мачмаа, ки дар масофаи 80 километр аз Панчакенти кадим чойгир аст, се гори ганчдори ба таври сунъи кандашударо дар бар мегирад, ки хамчун скрипт истифода мешаванд. Дар дохили он мухаккикон чарогхои камондор, оссуарийхо (зарфхои устухон), бокимондахои нух нафар ва хатто як тангаи кадимии сугдиро кашф намуданд.

Бозёфти гайричашмдошт мавчудияти расму оинхои омехтаи дафн буд: дар баробари кабрхои суннатии зардушти гурхои мустакими часадхо кашф намуда шуданд — як падидаи гайриодди барои конунхои дини зардушти мебошад.

«Ин аввалин далели мураккабест, ки дар он як некропол шаклхои гуногуни дафнро муттахид мекунад. Вай ба догмахои катъии дини зардуштй мухолиф буда, фахмиши нави илмиро талаб мекунад», — мегуяд сардори экспедиция Абдурахмон Пулотов, директори Осорхонаи миллии бостонй.

Хамааш аз ярч огоз ёфт: дар соли 2023 сокинони махалли дар бораи гори гайриодди хабар доданд, ки дар натичаи тагирёбии табии фош шудааст. Аллакай дар соли 2025 бостоншиносон тасдик намуданд, ки он як кисми некрополи калон аст, ки якчанд наосхоро дар домани теппаи Теппаи Фароб дар бар мегирад.

Тибки хисобхои пешаки, мачмаа ба асрхои IV–VIII тааллук дорад ва ба гуфтаи олимон, дар сарчашмаи бостонии дарёи Кеш (холо — Кашкадарё) чойгир буда, ахамияти стратегии ин минтакаро дар таърихи Сугд таъкид мекунад.

Фароб Хиллз — на танхо бостоншиноси, балки муколама бо гузашта аст. Дар бораи марг чи фикрхо вучуд доштанд? Анъанаи дини чи гуна тагйир ёфт? Ин одамон кихо буданд, ки бокимондахои онхоро имруз археологхо меомузанд?

Чавобхо ба ин саволхо тавассути тахкикоти лаборатори, аз чумла тахлили ДНК, ки робитахои оилави ва намуди антропологии сугдиёни кадимиро баркарор мекунанд, кумак хохад намуд.

Ин кашфи — бештар аз археология аст. Ин сахм дар тахкими хотираи таърихи, хувияти фарханги ва нуфузи илмии Точикистон аст. Кор дар болооби Кашкадарё бори аввал ба таври муназзам сурат мегирад ва натичахои он аллакай хамчун сенсатсия эътироф шудаанд.

«Мо танхо дар огози сафар хастем. Дар назди мо як кабати маданият меистад, ки онро даххо сол меомузанд», — таъкид мекунад Пулотов.

Бостоншиносон ба хифзи макони нодир, идомаи тахкикот ва хамкорихои байналмилали даъват мекунанд. Охир, таърихе, ки дар хакикат омухта шудааст, на танхо дониш, балки ба халк, маданият, оянда хам кувва мебахшад.

ДАР СУРАТ: Институти таърих, археология ва этнологияи ба номи А. Дониши Академияи миллии илмхои Точикистон