Душанбе, 01 ноябр, – АИ «Корвон Иттилоот». Осиёи Марказӣ яке аз минтақаҳост, ки дар он тағйирёбии иқлим тезтар аз миёнаи ҷаҳонӣ ба амал меояд. Дар гузориши нави Барномаи муҳити зисти Созмони Милали Муттаҳид (ЮНЕП) гуфта мешавад, ки то соли 2035 кишварҳои рӯ ба рушд барои мутобиқ шудан ба хатарҳои иқлимӣ солона то 310 миллиард доллар ниёз хоҳанд дошт — ва бахши назаррасе аз ин маблағ ба ҳиссаи кишварҳои Осиёи Марказӣ рост меояд.

Ба гуфтаи ЮНЕП, кишварҳои Тоҷикистон, Қирғизистон, Қазоқистон, Узбекистон ва Туркманистон имрӯз бо як қатор мушкилоти ҷиддии иқлимӣ рӯ ба рӯ ҳастанд — аз обшавии тезтари пиряхҳо ва фарсудашавии замин то хушксолӣ ва камбуди об.

Ин равандҳо амнияти озуқаворӣ ва устувории энергетикии кишварҳоро таҳти хатар мегузоранд.

Дар Тоҷикистон ва Қирғизистон беш аз 70 фоизи аҳолӣ дар соҳаи кишоварзӣ фаъолият доранд, ки вобаста ба оби дарёҳои кӯҳӣ мебошанд. Ҳаҷми пиряхҳо дар чанд даҳсолаи охир беш аз 30 фоиз коҳиш ёфтааст, ки тавозуни обии минтақаиро ба таври ҷиддӣ тағйир медиҳад.

Тағйирёбии низоми ҷараёни дарёҳои Амударё ва Сирдарё метавонад ба соҳаҳои кишоварзӣ ва гидроэнергетика, ки пояҳои иқтисоди Тоҷикистон ва Қирғизистонанд, таъсири манфӣ расонад.

Ба гуфтаи ЮНЕП, кишварҳои минтақа ба гурӯҳи давлатҳои дорои хатари баланди иқлимӣ шомил мешаванд, вале имконоти молиявии онҳо барои муқобила ҳоло ҳам маҳдуд аст.

ЮНЕП тахмин мекунад, ки барои мутобиқшавии кишварҳои рӯ ба рушд дар минтақаи Аврупо ва Осиёи Марказӣ солона тақрибан 51 миллиард доллар зарур аст, вале маблағгузории воқеии байналмилалӣ танҳо қисми ночизе аз ин шумораро ташкил медиҳад.

Танҳо Тоҷикистон барои татбиқи барномаҳои мутобиқшавӣ ва коҳиши паёмадҳои иқлимӣ то соли 2030 ба 8 миллиард доллар ва то соли 2050 ба 17 миллиард доллар ниёз дорад.

Дар Узбекистон бошад, барои навсозии низоми обёрӣ ва хоҷагии об то соли 2030 тақрибан 10 миллиард доллар лозим меояд.

Тоҷикистон дар барномаи ҷаҳонии иқлимӣ мавқеи фаъол дорад. Кишвар муаллифи ташаббусҳои байналмилалии об мебошад, дар конфронсҳои СММ оид ба иқлим (COP) фаъолона ширкат мекунад ва консепсияи «иқтисоди сабз»-ро ҳамчун роҳи рушди устувор пеш мебарад.

Дар стратегияҳои миллӣ тадбирҳо оид ба мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим, рушди гидроэнергетикаи хурд, идоракунии оқилонаи захираҳои об ва густариши технологияҳои тоза пешбинӣ шудаанд.

Шарикони байналмилалӣ — аз ҷумла ПРООН, Бонки ҷаҳонӣ ва Сандуқи сабзи иқлим — дар ин самт даҳҳо лоиҳаро дастгирӣ мекунанд, аммо коршиносон таъкид менамоянд, ки ҳаҷми сармоягузорӣ ҳанӯз ба миқёси хатарҳо мутаносиб нест.

Созмон кишварҳои минтақаро даъват мекунад, ки:

• нақшаҳои миллии мутобиқшавӣ-ро, ки беш аз даҳ сол боз таҷдид нашудаанд, нав кунанд;
• сармоягузорӣ дар соҳаи обёрӣ, ҳифзи минтақаҳо аз сел ва низомҳои огоҳии барвақт-ро зиёд намоянд;
• ҳамкории минтақавиро дар доираи ҳавзаҳои Амударё ва Сирдарё тақвият бахшанд.

«Агар мо имрӯз ба мутобиқшавӣ сармоягузорӣ накунем, хароҷот ҳар сол бештар мегардад», — таъкид намуд Директори иҷроияи ЮНЕП Ингер Андерсен.

АКС: АИ «Корвон Иттилоот».