Душанбе, 13 декабр, 2025г. – АИ «Корвон Иттилоот». Соҳаи тандурустии Тоҷикистон ба як марҳилаи нави навсозӣ қадам мегузорад. Натиҷаҳои Барномаи рушди тандурустӣ барои солҳои 2021–2025, ки дар Душанбе пешниҳод гардиданд, собит сохтанд, ки ислоҳоти солҳои охир хислати низомӣ ва устувор гирифта, бар пояи ҳамкории васеи байналмилалӣ бунёд шудаанд.

Дар давраи татбиқи барнома, он аз маҷмӯи ташаббусҳои пора-пора ба механизми пурраи муосирсозӣ табдил ёфт, ки инфрасохтор, идоракунӣ, сиёсати кадрӣ ва стандартҳои сифати хизматрасонии тиббиро фаро мегирад.

Контекст: ислоҳот дар давраи гузариш ва таҳаввулоти ҷаҳонӣ

Чор соли амалисозии барнома ба даврае рост омад, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ пас аз пандемияи COVID-19 дар ҳоли барқароршавӣ қарор дошт ва ҳамзамон бо чолишҳои нав рӯбарӯ мешуд — аз зиёд шудани фишор ба низоми тандурустӣ то тағйирот дар занҷираҳои таъминоти таҷҳизоти тиббӣ.

Барои Тоҷикистон ин марҳила имкони муайян кардани нуқтаҳои ҳассос ва бознигарии имкониятҳои низоми миллӣ гардид.

Муовини вазири тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ Зулфия Абдусаматзода таъкид намуд, ки муваффақияти барнома пеш аз ҳама ба таваҷҷуҳи пайвастаи Президенти мамлакат Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаҳои ҳифзи саломатӣ вобаста аст. Ба гуфтаи ӯ, маҳз ҳамин дастгирии сиёсӣ устувории ислоҳотро таъмин карда, обрӯи Тоҷикистонро дар назди созмонҳои байналмилалӣ таҳким бахшид.

Мазмуни ислоҳот: аз қонунгузорӣ то инфрасохтори тиббӣ

Тағйирот хусусияти маҷмӯӣ пайдо карданд ва ба низоми тандурустӣ равиши институтиционалӣ бахшиданд.

Аз самтҳои асосӣ навсозии заминаи меъёрӣ-ҳуқуқӣ буд. Механизмҳои танзимкунанда, стандартҳои хизматрасонии тиббӣ ва усулҳои маблағгузорӣ такмил дода шуданд. Ин раванд низомро равшантар, идорашаванда ва барои рушду рушди дарозмуддат мувофиқтар сохт.

Дар доираи барнома даҳҳо муассисаҳои тиббӣ таҷдид ва муосирсозӣ шуданд. Ба беморхонаҳо ва марказҳои тибби оилавӣ таҷҳизоти нави ташхисӣ ва табобатӣ дастрас карда шуд, шароити санитарӣ беҳтар гардид, системаҳои идоракунии партовҳои тиббӣ ва унсурҳои WASH ҷорӣ шуданд. Ин тағйирот сатҳи амният, шароити беморон ва кормандони тиббиро ба таври назаррас баланд бардошт.

Ба масъалаи кадрӣ таваҷҷуҳи махсус зоҳир гардид. Дар чор сол ҳазорҳо мутахассисон дар самти пешгирии бемориҳои сироятӣ ва ғайрисироятӣ омода ва такмили ихтисос гирифтанд. Барномаҳои омӯзишӣ васеъ шуда, стандартҳои нави тайёркунӣ ҷорӣ гардиданд, ки сифати хизматрасониро беҳтар намуданд.

Тақвияти ёрии аввалияи тиббию санитарӣ (ПМСП) ба меҳвари асосии барнома табдил ёфт. Дар ин самт лоиҳаҳои муосирсозии инфрасохтор, ҷорӣ кардани абзорҳои рақамӣ, беҳтарсозии қобилияти ташхис ва баланд бардоштани эътимоди аҳолӣ амалӣ шуданд. Коршиносон таъкид мекунанд, ки маҳз зинаи аввал устувории тамоми низоми тандурустиро таъмин мекунад.

Яке аз ҷанбаҳои калидӣ — густариши ҳамкории байналмилалӣ буд. Тоҷикистон модели муассири тақсими вазифаҳо ва масъулиятҳоро бо шарикон ташаккул дод.

Иттиҳоди Аврупо ҳамчун донори асосӣ на танҳо маблағгузорӣ, балки абзорҳои техникию идоракуниро пешниҳод кард. Бо дастгирии он лоиҳаҳои бузурги инфрасохторӣ амалӣ шуданд ва методҳои банақшагирӣ такмил ёфтанд.

Созмони умумиҷаҳонии тандурустӣ (СУТ) стандартҳои байналмилалиро ворид намуда, омӯзиши мутахассисон ва таҳкими низоми тандурустии ҷамъиятиро дастгирӣ кард.

ЮНИСЕФ ба густариши дастрасии занон ва кӯдакон ба хизматрасонии босифати тиббӣ кӯмак расонд — аз иммунизатсия то барномаҳои рушди бармаҳал ва саломатии мактабӣ.

GIZ (Агентии олмонӣ оид ба ҳамкории байналмилалӣ) идоракунии молиявӣ, шаффофият ва маблағгузории бар асоси натиҷаро тақвият дод.

Ҳамгироии ин сад маводи муҳим, механизми устувори бисёрсатҳии рушди соҳаи тандурустиро ба вуҷуд овард.

Барномаи рушди тандурустӣ барои солҳои 2021–2025 марҳилаи муҳими иҷрои Стратегияи миллии ҳифзи сиҳатии аҳолӣ то соли 2030 гардид. Он заминаи устувор барои ҳамгироии минбаъдаи стандартҳои байналмилалӣ, тавсеаи рақамисозӣ ва тақвияти институтҳои идоракунӣ фароҳам овард.

Иштирокчиёни форуми Душанбе зикр карданд, ки барнома аз ҳамаҷонибатарин ва муассиртарин ташаббусҳо дар соҳаи иҷтимоии Тоҷикистон дар солҳои охир мебошад. Баланд шудани сифати инфрасохтор, тавсеаи иқтидори кадрӣ, тақвияти ПМСП ва ворид шудани стандартҳои нав нишондоди тағйироти сохтории амиқ аст.

Бо вуҷуди ин, барои идомаи пешравӣ зарур аст:

• афзоиши сармоягузорӣ ба инфрасохтор ва технологияҳо;
• тавсеаи барномаҳои омодасозии кадрҳо;
• тақвияти нақши ПМСП;
• густариши стандартҳои байналмилалӣ;
• беҳтар кардани ҳамоҳангии сохторҳои давлатӣ ва шарикон.

Форуми Душанбе нишон дод, ки Барномаи рушди тандурустӣ барои солҳои 2021–2025 ба ташаббуси стратегии воқеӣ табдил ёфтааст. Дастовардҳои ба дастомада — аз таҷдиди инфрасохтор то болоравии иқтидори кадрӣ — равшан месозанд, ки кишвар ба ташкили низоми муосир, устувор ва дастрас қадамҳои мутмаин мегузорад.

Тоҷикистон собит кард, ки қобилияти амалӣ намудани ислоҳоти фарогирро дорад ва метавонад таҷриба, захираҳо ва дастгирии байналмилалиро ба манфиати низоми саломатӣ якҷо намояд. Марҳилаи нав аз он вобаста хоҳад буд, ки кишвар то чӣ андоза тавонад роҳҳои ҳамгироӣ, таҷриба ва технологияҳоро барои таҳкими низоми тандурустии миллии худ муттаҳид созад.

АКС: Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии ҶТ, Шарикони рушд