Душанбе, 22 август, АИ «Караван Инфо». Хукумати Точикистон санаи 24 июли соли 2025 бо карори худ Накшаи сесолаи амалхоро оид ба мутобикшави ба тагйирёбии иклим барои солхои 2025-2027 тасдик намуд. Бучети умумии барнома 2,92 миллиард сомониро ташкил медихад, ки аз он 2,74 миллиард сомони аллакай дар бучети давлати пешбини гардида, беш аз 180 миллиони дигар аз шарикони байналмилали ва бахши хусуси чалб намуда мешавад.
Хуччат 11 самти асосиро аз энергетика ва кишоварзи то мухочират, тандурусти ва маориф фаро мегирад. Ба акидаи коршиносон, накша на танхо Осебпазирии Точикистонро ба хатархои иклим кохиш медихад, балки сахми кишвар дар муборизаи чахони бо тагйирёбии иклим хохад буд.
Энергетика афзалияти аввалиндарача аст
Кисми зиёди маблагхо, кариб 2 миллиард сомони, барои энергетика чудо намуда мешаванд. Дар байни онхо идомаи сохтмони НБО-и Рогун ва Себзор, рушди НБО-и хурду миёна, инчунин огози лоихахо оид ба энергетикаи офтоби ва шамол. Накша инчунин баркдихии дехахо, чори намудани технологияхои сарфаи энергия ва навсозии системахои бахисобгирии неруи баркро дар бар мегирад.
Тахлилгарон кайд мекунанд, ки гузариши Точикистон ба манбаъхои баркароршавандаи энергия метавонад барои кишвархои хамсояи Осиёи Маркази, ки афзоиши масрафи неруи барк бо норасоии захирахо ва мушкилоти иклим омезиш ёфтааст, намуна гардад.
Об, кишоварзи ва амнияти озукавори
Барои навсозии мачмааи хочагии об 194,9 миллион сомони равона намуда мешавад. Кадамхои мухим тачдиди системахои обтаъминкуни ва обёри, чори намудани обёрии катраги ва микроорганизмхо, автоматикунонии мониторинги дарёхо ва обанборхо хоханд буд.
Ба хочагии кишлок 130,3 миллион сомони чудо намуда шудааст. Маблагхо барои хифзи замин ва чарогоххо, мубориза бо хашароти зараррасон ва касалихо, чори намудани технологияхои “сабз” ва дастгирии хочагихои дехкони равона карда мешаванд.
Бо дарназардошти он, ки зиёда аз 70% ахолии Точикистон дар бахши аграри кор мекунанд, баланд бардоштани муковимати он ба хушксоли ва обхези барои амнияти озукавории минтака ахамияти халкунанда дорад.
Мутобиксозии милли ва хифзи ахоли
Барои тахкими заминаи институтсионалии мубориза бо мушкилоти иклим 340 миллион сомони пешбини шудааст. Сухан дар бораи тахияи накшаи миллии мутобикшави, системахои иттилоотии мониторинг, тайёр намудани кадрхо ва инчунин маъракахои иттилооти барои ахоли меравад.
Беш аз 6 миллион сомони барои кохиш додани хатари офатхои табии равона намуда мешавад. Дар кишвар системаи огохкунии барвакти такмил дода мешавад, харитахои тахдидхо омода намуда мешаванд, омузиши начотдихандагон ва ихтиёриён васеъ намуда мешавад.
Коршиносон бар ин назаранд, ки ин тадбирхо ба Точикистон имкон медиханд, ки окибатхои ичтимои ва иктисодии офатхои табииро, ки аксар вакт фаромарзи буда, ба давлатхои хамсоя таъсир мерасонанд, кохиш дихад.
Хифзи ичтимои ва мухочират
Дар шароити афзоиши хатархои иклими ба сиёсати ичтимои диккати махсус дода мешавад. Барои дастгирии мухочирони экологи 8,7 миллион сомони пешбини шудааст. Сохтмони панохгоххои муваккати, рушди инфрасохтори шахракхои нав ва додани карзхои имтиёзнок барои оилахои зарардида ба накша гирифта шудааст.
Чори намудани макоми “мухочири экологи” дар сатхи давлати метавонад аввалин чунин икдом дар минтакае бошад, ки тагйирёбии иклим аллакай боиси кучонидани одамон аз минтакахои обхези ва минтакахои камшуда мегардад.
Тандурусти, маориф ва адолати гендери
Беш аз 9 миллион сомони ба сохаи тандурусти, маориф ва илм чудо намуда шудааст. Маблагхо барои пешгирии беморихои вобаста ба иклим, навсозии барномахои таълими, инчунин сохтмони мактабхо ва донишгоххо бо назардошти хатархои экологи ва сейсмики равона намуда мешаванд.
Самти алохида ба кохиши нобаробарии ичтимои ва гендери дахл дорад. Барои ин максад 4,2 миллион сомони пешбини шудааст.
Ахамияти минтакави ва чахони
Коршиносон кайд мекунанд, ки накшаи иклими Точикистон на танхо ахамияти милли, балки байналмилали низ дорад. Кишваре, ки такрибан 60% захирахои оби Осиёи Марказиро дар ихтиёр дорад, дар асл муносибати навро ба идоракунии якчояи сарватхои табиии минтака ташаккул медихад.
Илова бар ин, дар шароити муборизаи глобали бо тагйирёбии иклим чунин ташаббусхои милли мавкеи Точикистонро хамчун иштирокчии фаъоли музокироти байналмилалии иклим ва шарики донорхои пешкадам таквият мебахшанд.
Хукумат таъкид мекунад, ки татбики Накша омодагии кишварро ба мушкилоти иклим баланд мебардорад ва хамзамон барои рушди устувор шароит фарохам меорад.
“Барнома тамоми сохахои хаёти чомеаро фаро мегирад ва хамкории фаъолона бо созмонхои байналмилали ва бахши хусусиро дар бар мегирад”, – кайд мекунанд дар идорахо.
АКСХО: Осиё Плюс