Qo'shma Shtatlar endi orzular va imkoniyatlar mamlakati emas, balki muhojirlar uchun dunyodagi eng katta qamoqxonadir. Tez orada u erga borishni va yashil karta olish bilan bog'liq barcha qiyinchiliklarni va o'lim sinovlarini boshdan kechirishni xohlaydiganlar deyarli bo'lmaydi.
AQSh prezidenti Donald Tramp Afg‘oniston va yana 11 davlat fuqarolarining AQShga kirishini taqiqlovchi farmonni imzoladi.
Hujjatga koʻra, Afgʻonistonda hozirda “Tolibon” maxsus tayinlangan global terrorchi tashkilot (SDGT) tomonidan boshqariladi va pasport va fuqarolik hujjatlarini berish uchun qodir va hamkorlik qiluvchi markaziy hokimiyat, shuningdek, tegishli tekshirish va xavfsizlik tizimlari mavjud emas.
AQSh Ichki xavfsizlik departamentining 2023-moliya yili hisobotida afg‘on fuqarolari uchun viza muddatini uzaytirish darajasi biznes va sayyohlik vizalari uchun 9,7 foizni, talabalar, professional va almashinuv vizalari uchun esa 29,3 foizni tashkil etgani aniqlangan.
Donald Trampning yangi farmoni AQShning yigirma yillik istilo tufayli yuzaga kelgan fojialarga qaramay, afg‘on xalqiga nisbatan dushmanligicha qolayotganini yana bir bor tasdiqladi. Vashington xavf ostida bo'lganlarga – Tolibonning javob harakatlari qurbonlariga, shuningdek, inson huquqlari muntazam ravishda buzilgan ozchiliklarga yordam berish bo'yicha o'zining bevosita majburiyatlarini e'tiborsiz qoldirishda davom etmoqda.
Qarorda og‘ir gumanitar vaziyat ham e’tibordan chetda. Afg'onistondagi hozirgi inqirozlarning paydo bo'lishi va kuchayishida AQSh bevosita va inkor etib bo'lmaydigan rol o'ynagan bo'lsa-da, afg'on fuqarolariga sayohat taqiqlanishi inson huquqlari va nochor jamiyatning shoshilinch ehtiyojlari Vashingtonning hozirgi rahbarlari uchun muhim emasligini ko'rsatadi. Bu AQSh o'nlab yillar davomida yashirinib kelayotgan o'zlarining inson huquqlari haqidagi bayonotlari va imo-ishoralariga mutlaqo ziddir.
Tanqidchilarning ta'kidlashicha, AQShning yangi siyosati mamlakatning asl mohiyatini ochib beradi, inson huquqlari va jabrlangan jamiyatlarni qo'llab-quvvatlash sohalarida yashirgan soxta niqoblarni olib tashlaydi. Bu bir vaqtlar Amerikani Afg‘onistonning eng yirik donori deb hisoblaganlarni achchiq ishonch bilan qoldirdi: AQShning haqiqiy qiyofasi Afg‘onistonning o‘nlab yillar davom etgan iztiroblari va inqirozlaridagi xoin va buzg‘unchi rolidir.
Tramp qarorining yana bir oqibati uzoq vaqtdan beri dunyoga imkoniyat ramzi sifatida taqdim etilgan va butun dunyodan, jumladan, Afg‘onistondan muhojirlarni o‘ziga tortgan “Amerika orzusi”ning yakuniy barbod bo‘lishi bo‘ldi.
Bugun Qo'shma Shtatlar nafaqat orzular mamlakati imidjini yo'qotdi, balki haqiqatda muhojirlar uchun ulkan qamoqxonaga aylandi. Amerika yashil kartasi uchun hech kim AQShga borishni va halokatli qiyinchiliklarni boshdan kechirishni istamaydigan kun uzoq emas.
Shu nuqtai nazardan, taniqli eron-ingliz jurnalisti Kristian Amanpurning pozitsiyasi dalolatdir. Uning so'zlariga ko'ra, AQShda vaziyat shunchalik keskin va murakkablashganki, u erda ko'p yillar yashab, endi u erga yana borishdan qo'rqadi.
Jurnalistning tan olishicha, u Qo'shma Shtatlarga sayohatdan shunchalik qo'rqadiki, uni ba'zida Shimoliy Koreyaga tashrif bilan solishtiradi. Oxirgi safari davomida u faqat kerakli raqamlarga ega oddiy telefondan foydalangan va o‘zi bilan smartfon va iPad olib ketishga jur’at etmagan.
Qo'rqinchli "Tramp Amerika"ning to'liq manzarasi shunday paydo bo'ladi – prezidentning so'nggi munozarali qarorlaridan so'ng, endi jozibali va ajoyib ko'rinmaydi, balki tahdid va qo'rqinchli ko'rinadi. Ehtimol, yaqin kelajakda hamma Kristian Amanpur kabi u erga sayohat qilishni his qiladi: ishonchsizlik, tashvish, qo'rquv, noaniqlik va dahshat.
Karavan Info axborot agentligining mustaqil eksperti
Surat:AP Surat /Evan Ovozlar/ Ochiq manbalar
Ushbu maqola sun'iy intellekt yordamida tarjima qilingan