Roskongress jamg‘armasi sharhiga ko‘ra, 2024-yilda yangi energiya manbalarida ishlaydigan avtomobillar (NEV), jumladan elektromobillar va ulanadigan gibridlarning jahon savdosi barcha asosiy bozorlarda rekord darajaga yetib, 17 million donadan oshdi.
Bunda Xitoy dunyoning qolgan qismidan ancha oldinda turibdi. Xitoyning o‘zida elektromobillar va gibridlarning ulushi umumiy yengil avtomobillar savdosining 41 foizidan oshgan, ichki yonuv dvigatelli avtomobillar savdosi esa 17 foizga kamaygan. AQSH va Kanadadagi NEV bozori ham sezilarli o‘sishni (+22%) qayd etdi, biroq hajmi bo‘yicha Xitoy bozoridan ancha orqada.
Tahlilchilarning fikricha, xitoylik raqiblarni AQSH va Yevropa bozorlaridan siqib chiqarishga qaratilgan tarif urushlari mahalliy NEV sanoatini saqlab qolishga yordam berishi mumkin, ammo elektromobillarning yuqori narxi muammosini hal qilmaydi. Elektromobillar ishlab chiqarish rejalari AQShda 50 foizga, Yevropada esa 29 foizga pasaytirildi.
AQSH Xitoy elektromobillari uchun 100 foizlik import bojini joriy etdi, YeIda esa 50 foizlik tarif ko‘rib chiqilmoqda. Biroq, himoya choralariga qaramay, Yevropa va Amerika ishlab chiqaruvchilari Xitoy kompaniyalari bilan raqobatlashishda qiynalmoqda. Mutaxassislar NEV narxlarini ushlab turish uchun soliqiy qo‘llab-quvvatlash choralarini saqlab qolish muhimligini ta’kidlamoqda.
Bundan tashqari, bozorda Vyetnamning VinFast kabi yangi ishtirokchilar paydo bo‘lmoqda. Bu esa raqobatni kuchaytiradi va Yevropa hamda Amerika ishlab chiqaruvchilaridan nafaqat Xitoy kengayishini, balki boshqa Osiyo kompaniyalari bilan raqobatni ham hisobga olishni talab qiladi.
Eslatib o‘tamiz, Bojxona qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2024-yilda O‘zbekiston birinchi marta benzinli avtomobillarga qaraganda ko‘proq elektromobil va gibridlarni import qilgan.
Elektromobillar importi 1,5 barobarga, gibridlarniki esa 42 foizga oshgan, import qilinayotgan elektromobilning o‘rtacha narxi esa qariyb 3 barobarga pasaygan.
Bunga elektromobillar uchun aksiz va bojxona to‘lovlarining yo‘qligi, taksi haydovchilari va tadbirkorlar uchun imtiyozlar, shuningdek, ro‘yxatdan o‘tkazish narxining pastligi, gaz quyish shoxobchalari va qimmat yoqilg‘i bilan bog‘liq muammolar sabab bo‘lmoqda.
Biroq, 2025-yil 1-maydan boshlab O‘zbekistonda akkumulyator batareyalarini xavfsiz utilizatsiya qilish infratuzilmasini yaratishni moliyalashtirish va mamlakatda “yashil” texnologiyalarni mahalliylashtirish rag‘batlantirilishi maqsadida elektromobillar uchun hukumat tomonidan ishlab chiqarilgan yiliga qarab 45 million so‘mdan 78,5 million so‘mgacha belgilangan utilizatsiya yig‘imi oshiriladi. Bu joriy stavkalardan bir necha barobar yuqori.
Manba: https://caravan-info.uz/