Қирғизистонда иқлим ўзгариши оқибатларини юмшатиш учун зарур бўлган маблағларнинг умумий миқдори қарийб 9,1 миллиард долларни ташкил этади.
Бу ҳақда табиат вазири Медер Машиев «Узоқ муддатли ривожланишнинг янги иқтисодий муаммолари» форумида айтиб ўтди.
Ушбу миқдорнинг ярмини иқлимни молиялаштиришнинг халқаро манбаларидан жалб қилиш режалаштирилган.
Энг қиммат сектор – бу 6,3 миллиард доллар талаб қиладиган энергия. Улардан 2,2 миллиард доллар ички ресурслардан, 4,1 миллиард доллар эса ташқи манбалардан жалб қилиниши керак.
Бундан ташқари, Қирғизистонда иқлим ўзгаришига мослашиш учун яна 1,95 миллиард доллар керак бўлади, унинг 38 фоизини халқаро ҳамкорлардан олиш ҳам режалаштирилган.
Иқлим ўзгаришига қарши курашда бошқа мамлакатларнинг тажрибаси жуда фойдали бўлиши мумкин. Турли мамлакатлар бу муаммони қандай ҳал қилаётганига мисоллар:
1. Финляндия:
– Углерод нейтраллиги стратегияси: Финляндия 2035 йилга келиб қайта тикланадиган энергияни фаол ривожлантириш ва энергия самарадорлигини ошириш орқали углерод нейтрал бўлишни мақсад қилган.
– Табиатни муҳофаза қилиш дастурлари: қурилиш ва транспортда яшил технологияларни жорий этиш.
2. Канада:
– Углерод нархлари тизими: углерод солиғи ва эмиссия савдосини жорий этиш, бу корхоналарни CО2 чиқиндиларини камайтиришга ундайди.
– Иқлим ўзгаришига мослашиш: инфратузилмани мустаҳкамлаш ва экстремал об-ҳаво шароитларидан ҳимоя қилиш дастурлари.
3. Австралия:
– Барқарор қишлоқ хўжалиги ташаббуслари: қишлоқ хўжалигида углерод изини камайтирадиган, масалан, тупроқни бошқаришни яхшилаш ва ўғитлардан фойдаланишни камайтириш каби амалиётларни жорий этиш.
– Экотизимларни ҳимоя қилиш чоралари: маржон рифларини тиклаш ва ноёб экотизимларни ҳимоя қилиш дастурлари.
4. Жанубий Корея:
– «Яшил янги битим»: экологик тоза иш ўринларини яратиш ва яшил технологияларга сармоя киритиш стратегияси.
– Ақлли шаҳарларни ривожлантириш: энергия самарадорлигини ошириш ва шаҳарларда чиқиндиларни камайтириш технологияларини жорий этиш.
5. Чили:
– Қуёш энергиясини ривожлантириш: мамлакатни электр энергияси билан таъминлаш учун қуёш энергиясидан фаол фойдаланиш, айниқса қуёш нурланишининг юқори даражаси бўлган шимолий ҳудудларда.
– Иқлим ўзгаришига мослашиш: сув танқислиги шароитида сув ресурсларини бошқариш чоралари.
Бу мисоллар мамлакатларнинг иқлим ўзгаришига турли стратегиялар, жумладан, қайта тикланадиган энергия манбаларига инвестициялар, энергия самарадорлигини ошириш технологияларини жорий этиш ва мослашиш чораларини ишлаб чиқиш ёрдамида қандай мослашаётганини кўрсатади.
Қирғизистон ушбу ёндашувлардан сабоқ олиши ва уларни ўз эҳтиёжлари ва шароитларига мослаштириши мумкин.
Мутахассисларнинг фикрига кўра, иқлим ўзгаришига қарши кураш комплекс ёндашувни, шу жумладан қайта тикланадиган энергия, энергия самарадорлиги ва мослашувига инвестицияларни талаб қилади.
Ички ва халқаро молиявий ресурсларни жалб қилиш, хусусий секторни фаол жалб қилиш ва халқаро ҳамкорликни қўллаб-қувватлаш зарур.
Тадқиқот ва инновациялар асосий рол ўйнайди ва таълим ва хабардорликни ошириш янада самарали ҳаракатларга ёрдам беради.
Сурат: Очиқ манбалардан