Dushanbe, 28 may – “Karavan info” IA.Muzliklarning erishi bizning davrimizning eng dahshatli ekologik tahdidlaridan biri bo'lib qolmoqda. Olimlarning hisob-kitoblariga ko'ra, iqlim o'zgarishi natijasida insoniyat allaqachon tog 'muzliklari hajmining uchdan bir qismini yo'qotgan – va bu jarayon davom etmoqda.
Mazkur hodisaning ko‘lami va oqibatlarini anglagan holda Tojikiston Respublikasi Prezidenti Imomali Rahmon tashabbusi bilan BMT Bosh Assambleyasi 2025-yilni “Xalqaro muzliklarni saqlash yili”, 21-martni esa Butunjahon muzliklar kuni deb e’lon qildi.
29—31-may kunlari Dushanbeda muzliklarning global ekologik muvozanat va suv xavfsizligini taʼminlashdagi muhim rolini taʼkidlash uchun moʻljallangan muzliklarni saqlash boʻyicha yuqori darajadagi xalqaro konferensiya boʻlib oʻtadi.
Tojikiston Respublikasi Hukumati huzuridagi Atrof-muhitni muhofaza qilish qo‘mitasi mutaxassisi Jamoliddin Yoqubov shu mavzuda so‘z yuritar ekan, muzliklar iqlim o‘zgarishining haqiqiy oqibatlarini yaqqol namoyon etishi, shuning uchun barcha xalqaro platformalarda alohida e’tibor talab etishini ta’kidladi.
"Muzliklar masalasi ko'pincha istehzo bilan qabul qilinadi: ularni qutqarish usullari oq qoplamalar yoki toshlarni bo'yash orqali tilga olinadi. Ammo buning ortida amaliy, ilmiy asoslangan harakatlar – monitoring, moslashish, transchegaraviy hamkorlik va resurslarni safarbar qilish zarurati yotadi", – dedi Yoqubov.
Uning qo‘shimcha qilishicha, Tojikiston 13-15 may kunlari Ashxobodda (Turkmaniston) bo‘lib o‘tgan Iqlim o‘zgarishi bo‘yicha yettinchi Markaziy Osiyo konferensiyasida allaqachon o‘zining iqlim ustuvorliklarini taqdim etgan bo‘lib, unda asosiy masalalardan biri muzliklarni saqlash bo‘lgan.
Mutaxassislarning fikricha, qurg‘oqchilik davrida muzliklar suv manbai bo‘lgan tog‘li hududlarda yashovchi aholini moslashtirish asosiy vazifalardan biridir. Bu xalqaro iqlimiy moliyalashtirishni va turmush tarzi va iqtisodiy faoliyatdagi o'zgarishlarni qo'llab-quvvatlashni talab qiladi.
"Yo'qotish va zarar" tushunchasiga, ya'ni moslashish endi mumkin bo'lmagan holatlarga alohida e'tibor beriladi. Shu maqsadda Yo'qotish va zararga javob berish jamg'armasi yaratildi, u oxir-oqibat mustaqil xalqaro qo'llab-quvvatlash vositasiga aylanadi.
Mutaxassislarning ta'kidlashicha, endi muzliklarning erishini to'xtatishning iloji yo'q, ammo oqibatlarini yumshatish va ularga to'g'ri tayyorgarlik ko'rish mumkin. Buni amalga oshirish uchun sizga kerak:
- zamonaviy monitoring va erta ogohlantirish tizimlari;
- mamlakatlar va gidrometeorologiya xizmatlari o'rtasida ma'lumotlar almashinuvi;
- 30-50 yillik ufqda hisob-kitoblar va modellashtirish;
- donor davlatlar va global janub mamlakatlari o'rtasida muvofiqlashtirilgan iqlim siyosati.
“Biz muzliklar va tog‘li mamlakatlar bilan bog‘liq masalalarni bir vaqtning o‘zida barcha xalqaro maydonlarda – UNFCCC Tomonlar konferensiyalaridan tortib, BMTning suv resurslari bo‘yicha konferensiyalarigacha targ‘ib qilishimiz kerak”, — dedi Jamoliddin Yoqubov.
Bu masalalarning barchasi Dushanbeda bo‘lib o‘tadigan muzliklarni saqlash bo‘yicha yuqori darajadagi xalqaro konferensiyada chuqur ekspert muhokamasi mavzusi bo‘ladi, bu esa sayyoramizning suv va iqlim resurslari kelajagi bo‘yicha global muloqotni rivojlantirishda burilish nuqtasi bo‘lishini va’da qiladi.
Foto: ochiq manbalardan
Ushbu maqola sun'iy intellekt yordamida tarjima qilingan