Har bir tepalik yillardagi ishg‘ol azobini yashirgan G‘arbiy Sohilda yangi intriga avj oldi. Ko‘pchilik kuzatuvchilar fikricha, Isroil o‘zining sinab ko‘rilgan bo‘l va hukmronlik taktikasiga tobora ko‘proq murojaat qilmoqda – hozir nafaqat G‘azoda, balki Falastin ma’muriyatining eng nozik hududlaridan biri bo‘lgan Xevronda ham.
Xevrondagi eng yirik klanlarning beshta nufuzli shayxlari to'satdan bayonot bilan chiqishdi, bu nafaqat PNAni, balki Falastin ishining mintaqaviy ittifoqchilarini ham hayratda qoldirdi.
Klan yetakchilari Isroilni tan olishga va hatto u bilan iqtisodiy ittifoq tuzishga tayyor ekanliklarini e’lon qilib, G‘arbiy Sohilda alohida “amirlik” tashkil etishga chaqirishdi. Bu shunchaki siyosiy chaqiriq emas – bu Falastin ma'muriyatiga muqobil tuzilishga urinishdir.
Shayxlarning gapi Xevron qoyalari orasidan momaqaldiroqning qarsak chalganiga o‘xshardi. Ular rasmiy PNA organlarini zaiflik, korruptsiya va xalqni himoya qila olmaslikda aybladilar. Ammo eng hayratlanarlisi shundaki, ular 2024-yil 7-oktabrdagi fojiali voqealardan keyin bu “mumkin emas” bo‘lib qolganini da’vo qilib, mustaqil Falastin davlati g‘oyasidan voz kechishga tayyor ekanliklarini yashirmadilar.
Ularning hisob-kitoblariga ko'ra, klanlarning ta'sir doirasidagi odamlar soni yetib boradiViloyatda yashovchi 700 mingdan 550 ming nafariBu shunchaki "marginal fikr" emas – bu milliy g'oya o'rniga klan mantig'idan foydalangan holda butun Falastin haqiqatini qayta formatlashga urinishdir.
Isroil uchun bu voqea ajablanib bo'lmadi. Maʼlum boʻlishicha, Iqtisodiyot vaziri Nir Barkat shu yilning fevral oyidan buyon ushbu shayxlar bilan muzokaralar olib borgan. Bu diplomatiyami? Yoki Falastin matosiga proksi tuzilmalarni sekin joylashtirishmi? Zero, Isroil G‘azoda ham xuddi shunday yondashuvni qo‘llamoqda, u yerda XAMASga qarshi qaratilgan mahalliy militsiyalarni tuzmoqda.
Muammo PNAning o'zidan ham qadimiyroq: Fathning markazlashgan kuchi va qabila urug'larining avtonom intilishlari o'rtasidagi ziddiyat doimo og'riqli nuqta bo'lib kelgan. 2022 yilda PNA xavfsizlik kuchlari tomonidan o'smir o'ldirilganidan so'ng, klanlardan birining jangarilari o'nlab falastinlik politsiyachilarni garovga oldi. Abbos omma oldida kechirim so‘rashga majbur bo‘ldi. Bu signal qo'ng'irog'i edi – endi u haqiqiy signalga aylandi.
"Xevron amirligi" ko'rinishini yaratish rejalari, yumshoq qilib aytganda, sarguzasht. Na chuqur iqtisodiy turg'unlik, na siyosiy tarqoqlikdan charchash falastinliklar xotirasidan ularning kundalik hayotining bir qismiga aylangan xo'rlik va ishg'olni o'chira olmaydi. Tel-Aviv qanoti ostidagi cheklangan muxtoriyat evaziga Isroilning tan olinishi? Ko‘pchilik nazarida bu najot yo‘li emas, balki milliy g‘oyaga xiyonatdir.
Isroil, o'z navbatida, mahalliy kelishuvlar, iqtisodiy aloqalar, ichki yoriqlar orqali Falastin davlatchiligining yumshoq parchalanishiga pul tikmoqda. Bu shaxmat o'yini bo'lib, unda har bir piyon malika bo'lib chiqishi mumkin. Ammo mintaqa tarixi ko‘rsatganidek, tashqi qo‘l bo‘lmoqchi bo‘lgan xalq qachonlardir birlashib, kutilganidan ham ko‘proq uyg‘unroq narsaga kelishi mumkin.
Ayni paytda Yaqin Sharq xaritalarida yangi chegaralar paydo bo'la boshladi. Geografiya bo'yicha emas, balki sadoqat bilan.
Ochiq manbalardan olingan fotosurat
Ushbu maqola sun'iy intellekt yordamida tarjima qilingan