Dushanbe, 4 iyun – “Karavan Info” IA.Yaqinda taniqli rus sharqshunosi, tarix fanlari doktori Grigoriy Lvovich Semenovning “Ipak yo‘lidagi so‘g‘diylarning madaniy merosi” (mirạtẖ frhnạ̱̰ sgẖdy̰ạn dr jạdh ạbrsẖ̰m – hozir) nomli kitobi fors tilida nashr etildi.
Tarjimani eronshunos Parisa Dorakshon-Mog‘addam amalga oshirgan.
Asl nusxa birinchi marta 1996 yilda nashr etilgan va shundan so‘ng Markaziy Osiyo tarixini o‘rganishga muhim hissa bo‘lib qo‘shilgan. Semenov o‘z asarida Ipak yo‘li bo‘ylab sivilizatsiyalararo muloqotda asosiy rol o‘ynagan qadimgi eron xalqi bo‘lgan sug‘dlarning o‘ziga xos rolini chuqur va har tomonlama tahlil qiladi. Bu xalqlar hozirgi tojiklarning bevosita ajdodlari hisoblanadi.
Kitob bir nechta tematik boblardan iborat bo‘lib, ularning har biri so‘g‘d madaniyatining individual jihatlarini ochib beradi: diniy e’tiqodlardan tortib kundalik hayotgacha, devor rasmlaridan tortib savdo strategiyalarigacha.
Muallif ta’kidlaganidek, Sharq va G‘arb sivilizatsiyalari o‘rtasida ko‘prik vazifasini o‘tagan, madaniy almashinuvning eng muhim lingvistik vositasi bo‘lgan so‘g‘d tiliga alohida e’tibor qaratilgan. Semenov Behistun bitiklarida So‘g‘dning Ahamoniylar saltanatining satrapliklaridan biri sifatida tilga olinishiga ishora qilib, uning tarixiy ahamiyatini ta’kidlaydi.
Qadimiy Panjakent va Paykent shaharlariga alohida boblar bag‘ishlangan. O‘ziga xos mavzular qatorida shaxmat va nard o‘yinlari tarixi, Markaziy Osiyoda ilk dorixonalardan biri mavjudligi, hind va yunon madaniyatining ta’siri, nasroniylik izlari, mintaqadagi diniy maskanlar kabi mavzular o‘rin olgan.
Semenov so‘g‘diylar – zardushtiylar, buddistlar, manixeylarning diniy sinkretizmini chuqur o‘rganadi va dinlarning xilma-xilligi me’morchilik, devor rasmlari va ma’naviy madaniyatda qanday aks etganligini ko‘rsatadi.
Kitob arxeologik artefaktlar, xaritalar va freskalarning parchalari bilan boy tasvirlangan. So‘g‘d san’ati va to‘qimachilik san’ati alohida o‘rin tutadi, bunda xalqning dunyo va go‘zallik haqidagi tasavvurlari tasvir va bezak orqali ochib beriladi.
Yakuniy bob kundalik hayot: oilaviy munosabatlar, ijtimoiy tuzilma, hunarmandchilik va qishloq xo'jaligi haqida. Bu esa so‘g‘dliklarni nafaqat savdogar va diplomatlar, balki o‘z davrining hunarmandlari, dehqonlari, ota-onalari va ijodkorlari sifatida ham ko‘rish imkonini beradi.
Bu kitobning fors tilida paydo bo‘lishi eronlik kitobxonlar uchun yangi ufqlar ochadi va Markaziy Osiyo xalqlarining umumiy madaniy merosiga qiziqish ortib borayotganini tasdiqlaydi.
Ushbu maqola sun'iy intellekt yordamida tarjima qilingan