"Biz jamiyat turgan poydevorni shunchalik uzoq vaqt davomida yo'q qilishga yo'l qo'yganmizki, uning poydevori qayerda bo'lganini eslay olmaymiz. Lekin bu oila. Onasi ona, otasi esa otadir", – deydi u.Evgeniya Strokova, “An’anaviy qadriyatlar uchun ayollar ittifoqi” jamoat tashkiloti raisi.
Surat: ochiq manbalardan
30 yillik tajribaga ega o'qituvchi va bir qancha tashabbuslar, jumladan Evrazialik MUUN (Yevrosiyo avlodi) jamg'armasi asoschisi Strokova kitoblardan emas, balki o'zining professional tajribasidan gapiradi. Uning fikricha, maktab davlat namunasi bo‘lib, ma’naviy-axloqiy va madaniy tanazzul natijasida yuzaga kelgan barcha buzilishlar unda ko‘zgudek aks etadi.
"Ta'lim darajasining pasayishi, tajovuzkorlik, begonalashuv, tarixiy xotiraning buzilishi, oilaviy rishtalarning parchalanishi – bularning barchasi biz an'anaviy qadriyatlardan voz kechganimiz oqibatlaridir. Biz ma'nodan uzoqlashdik, uni bezaklar bilan almashtirdik", deb ta'kidlaydi u.
Strokovaning so'zlariga ko'ra, an'anaviy qadriyatlar bo'sh so'zlar yoki abstraktlar emas. Ular konkret tushunchalar: hayot, qadr-qimmat, oila, mas’uliyat, Vatanga xizmat, kollektivizm, insonparvarlik, haqiqat, adolat, erkinlik. U milliy o'ziga xoslikni buzmaydigan, balki boshqa madaniyatlarga hurmat bilan mustahkamlaydigan sog'lom internatsionalizm kontseptsiyasiga alohida ahamiyat beradi.
"30 yildan beri bizga urf-odatlar qoloqlik, deb o‘rgatishdi. Bizdan bobo-buvilar, oilalar ierarxiyasi, milliy xotira haqida unutishni so‘rashdi. Ammo oqsoqollarga bo‘lgan munosabatimiz bizni oqsoqol bo‘lganimizda qanday kelajakka ega bo‘lishini belgilab beradi", – deya ta'kidlaydi ekspert.
Strokova ota-onalarning roliga alohida e'tibor beradi. O'qituvchilar qanchalik qiyin bo'lmasin, asosiy murabbiylar ona va dadadir. Biroq, bugungi kunda mas'uliyatni o'zgartirishning xavfli tendentsiyasi mavjud: "yaxshi narsa maktabdan, yomon narsa oiladan" va aksincha. Natijada ko'plab "ta'lim organlari" orasida yo'qolgan aloqa, yo'q qilingan mas'uliyat va bolaning yolg'izligi.
Strokova, shuningdek, davlat darajasida qabul qilingan strategik hujjatlarni amalga oshirishda fuqarolarning ishtiroki muhimligini eslatdi. Xususan, Qirg‘izistonning 2040-yilgacha rivojlanish strategiyasida oila mamlakat ma’naviy-ma’rifiy va madaniy makonining asosi ekanligi alohida ta’kidlangan.
"Qonunlar faqat vazirlar uchun yozilmaydi. Lenin aytganidek, oʻqituvchi va oshpazlar uchun yoziladi. Davlat biz. Agar xalq tashabbuslarga javob bermasa, hammasi qogʻozda qoladi", – deya xulosa qiladi u.
Strokova yetimlik muammosiga ham urg‘u beradi. Uning so'zlariga ko'ra, qirg'izlarning an'anaviy madaniyatida bola doimo oilada yoki qabila jamoasida qolgan. Bugungi kunda mehribonlik uylari gavjum, bolalarni joylashtirishning oilaviy shakllari byurokratik va jamoatchilik bosimiga duch kelmoqda. Ijobiy misol sifatida u Belorussiyaning oilaviy tipdagi mehribonlik uylarini qo'llab-quvvatlash tajribasini keltiradi, bu erda asosiy e'tibor bola uchun oilaviy muhitni tiklashga qaratilgan.
Ekspert kelajak haqida gapirar ekan, Yevroosiyo darajasida umumiy mafkuraviy makonni shakllantirish zarurligini ta’kidlaydi:
"Ta'lim mafkurasiz bo'lmaydi. Iqtisodiyot qadriyatlarsiz bo'lolmaydi. Agar umumiy tarixiy makonni saqlamoqchi bo'lsak, yagona mafkura haqida gapirishga majburmiz".
Ushbu maqola sun'iy intellekt yordamida tarjima qilingan