Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti (JSST) Ijtimoiy aloqalar komissiyasining global hisobotini e'lon qildi, unda yolg'izlik va ijtimoiy izolyatsiyani "zamonimizning hal qiluvchi muammosi" deb ataydi. JSST hisob-kitoblariga ko'ra, yolg'izlik sayyoramizdagi har olti kishidan biriga ta'sir qiladi va uning oqibatlari har yili 871 000 dan ortiq o'lim bilan bog'liq – soatiga taxminan 100 kishi.

Hisobotda mustahkam ijtimoiy aloqalar salomatlikni yaxshilash, umrni uzaytirish va jamiyatlarni mustahkamlashi mumkinligi, ularning yo‘qligi esa kasalliklarning kuchayishiga, psixo-emotsional holatning yomonlashishiga, ta’lim va ish bilan ta’minlash uchun salbiy oqibatlarga olib kelishiga urg‘u beradi.

Kim eng zaif?

O'smirlar va yoshlar yolg'izlikka ko'proq moyil: 13-29 yoshdagi odamlarning 17-21 foizi o'zlarini yolg'izlikda his qilishlari haqida xabar berishdi. Daromad darajasi past mamlakatlardagi yoshlar orasida ayniqsa yuqori – 24%, yuqori daromadli mamlakatlarda esa bu ko‘rsatkich 11% atrofida. Katta yoshdagilarning uchdan bir qismi va har to'rt o'smirdan biri ijtimoiy izolyatsiyani boshdan kechiradi.

Zaif guruhlarga nogironlar, migrantlar, LGBTQ+ odamlari, ko'pincha ijtimoiy aloqalar uchun to'siqlarga duch keladigan mahalliy va etnik ozchiliklar kiradi.

Salomatlik va iqtisodiyotga ta'siri

Ijtimoiy aloqalar insult, diabet, depressiya va erta o'limdan himoya qiladi. Yolg'iz odamlarda ruhiy tushkunlik va xavotirlik kasalliklari ikki baravar ko'p uchraydi. O'smirlarda yolg'izlik o'qish qobiliyatini pasaytiradi, kattalarda esa barqaror ish va munosib daromad topish imkoniyatlarini kamaytiradi.

JSST rahbari Tedros Adhanom Gebreyesusning so'zlariga ko'ra, yolg'izlik va izolyatsiyaga e'tibor bermaslik jamiyatning sog'lig'i, ta'limi va unumdorligi uchun milliardlab dollarlarni yo'qotadi.

Tavsiyalar va harakatlar

JSST komissiyasi quyidagilarni talab qiladi:

• ijtimoiy aloqalarni siyosat va shahar infratuzilmasi bilan birlashtirish;
• xavfsiz jamoat joylariga (bog'lar, kutubxonalar, kafelar) kirishni rivojlantirish;
• ijtimoiy aloqalarning global indeksini yaratish;
• aholining xabardorligini oshirish;
• ko'ngillilik va jamoatchilikni jalb qilishni rag'batlantirish.

Raqamli asrda mutaxassislar, ayniqsa, yoshlar uchun ortiqcha ekran vaqti va onlayn negativlik xavfi haqida ogohlantirmoqda.

Har kim qila oladigan oddiy qadamlar

JSST bizga ijtimoiy aloqalarni saqlash shaxsiy harakatlardan boshlanishini eslatadi – qo'shni bilan salomlashish, suhbat davomida telefonni qo'yish, mahalliy guruhga qo'shilish, yolg'iz do'st yoki keksa qarindoshi bilan bog'lanish.

"Hatto raqamli aloqada bo'lgan dunyoda ham haqiqiy izolyatsiya kuchayib bormoqda. Biz insoniy aloqalarni o'rnatishda qasddan bo'lishimiz kerak ", dedi JSST komissiyasi hamraisi doktor Vivek Merti.

JSST mamlakatlarni, hamjamiyatlarni va shaxslarni yolg'izlikni sog'liqni saqlashning ustuvor yo'nalishi sifatida tan olishga va yanada yaxlit va bardoshli jamiyatlar qurish uchun birgalikda ishlashga chaqiradi.